^^cqutred "Veith the assiilance qf the Fund

John Carter Brown Library

Apud Simonem Colinsum.

t f 4 0

C VM PRIV ILEG I O.

DeL

igno

CTO NON PERMI^ fcendo, Antonio Gallo mes “= dico autore.

iJem In imj^erit^s fucatoftp medicos

A.GALL;VS LECTORI CANDIDO.

Y M^UeremCje^or') nojlrce {! cetatis no Jolu meMcos,Jed ip fam plane \ul^ifcecem,omnu

hus fere in morbis lignu, quod

Yocant fan?iu^tum Jlmplex tu permixtu nullo difcriminey fur pare: profetio no po^ tuimibi temperare, quin ea reYehementer comouerer. Veru -opinionis iflius authore fmulatrp reperi, coepi mecuperpedere, qui- bus ille demdjlrationihus niteretur.Qmru cu ne Utera quide occurreret, futurue rejlu dioforu exiflmaui,med in qucejUone,quce demoJlrariVix poterat, addere fentetiam. Itacpin altera parte agere coepi, ratioescp ytrin^p producere, (JSlddemonflrationibus in ea re quis cotendat?')Qjahus oflendert, nulla cu alijs medicamentis focietate lignu ijlud inire pojfe.ln quo perficiendo fi non yhicp necejfirijs, aut artifciofls arpimetis yjum fuijfe mequif^ iudicabit, certe \nu yidehor ^nauiter contendijfe,QjMS oh cati

fas medicamentom co^ajitio Jit neceffaria, Q^ynd probatione ad tota ckrouerfa diluenda, abudefuijfe Valida fum arbitra- tus.Qjmdoj^uidns propofti fcopus erat, inutiliter copoftionibus ea accedere, c^uae nulla inter fe comercij lege haherh.ld aut negotiu jifortajfe quibufda minus accura- te^ res pojlulahat, traHatu adhueVidebi tur, nobis, q^alioruratioes dutaxatperjlri gimus atcpcdfutamus^eniaforjitd aliepua cocedi poffit:lllisVero,(pmaxmc debuerat preerepto ferihedi nobis argumento priores fufeepti huius negotij partes demonjhaffe, nonVideo cur gratia habeda Jit, nijiexpe rietianobis,autpotioribus ^ hablenusfe- cerint,rationihus,idipJum coJrmet.QoMre tuu eritjebior: cadide,iudiciu hijce adhibe- te, idcjpdemu Jej^ui,j^uod alterutra tibi Via planum Jecerit.Bene Vate. NoJ^ ad ma- iora couerjosin tui gratia Jludiji alicpua- do VacaJJe,Jijuide hete tibi grata juijj^ telligemus,breui Jenties . Bcurjus Yale»

HAGIOXYLON AMI.

d:on,hoc eftjignum fandum minime permifcendum,

A. Galli Phyfici Medici.

Vm ligni nuper ex India ad nos adue di vis ac naturacu radis Hi fpanic^

luis om=

nis generis malis, adeo falutas ris mundo fit cognita, vt «yio|uAoo nomefimeruerit;mirum eftprofe do non dcfuiflc,qui velut harpyi9 obfcoense atqj impurae religionem eius ac fimplicitatem contaminas rec6tcnderint,tametfi vna adhuc celoenoCquod quide fciam)infans

a.ii;.

DE LIG: SANCT.

•dum hoc prodigium canere eft au fa. Verum Strophades permultis ingredientibus, bellum harpyi/s ftrenue indidum eft.princeps au* tem Huttenus e(]ues ille, Sc in lite ris Plinianadifciplina antelignas nus, noua praelia tentat. Obfccenaspelagi ferro foedare vo lucres.

Sed neque vim plumis vllam, nec vulnera tergo

Accipiunt, celeriq; fugafub fydes ra lapfe

Semefam praedam,& veftigia fcea da relinquunt.

JEnimucro harpyise noflrse in Phi neiam protinus domu abditte ne^* gabut palum fandhjm,quornodo fere Hifpani nominant, Guaias cum idem eiTe,& fortafle nos accu fabunt,qui bellum etiam pro fede

NON PERMISC. 4

bou,ftratiTq; iiiuencis Laomedon:* tiad? bellum iam inferre paremus. Et patrio infontes harpyias pellere regno. Noui,qui fe tria ligni fam genera cognouifTe adfirmat: quorum tertium puniceo cerui co^ lore prodicat. Veriim fiue idem fit fiue diuerfum,quodingenere Ebe ni reponatur,mca non multum ars bitror interefie. T ametfi vix paus ca eius lineamenta notas q; relpon dere videantur Ebeni defignatios ni Plini/ ac Diofcoridis.Nam qui nobis Indicum hoc lignum depin gunt, fraxini tradunt efle proceri- tate,vt quod duodecim sequet cus bitoru altitudinem , folia plantas ginis inftar habere neruea, minos ra tantum, rotundioraque & valis diora, frudum ferre caftaneis pros ximu, vel vt ali/ oliuse fpecie, flori bus eflfe luteis,corticecineri/ colos

a.iii/.

DE LIG. SANCT.

ris tendetis in fufcum,cui lignum fubcft foris pallidu, intus nigrum, duri adeo concrementi, vt afeiam retundat,ac refpuat,graui podere, refinofum, odore pingui, guftu fua ui,aliquantu amarefcete,in pbtios nc tame fubacido.Cseteru qui Sys pKilida do(fl:ifrimo lufit carmine, arboris huiufce frudum purgatis naturjB facit :Nuxparua Cinquit) fed acris Dependet ramis.Ego cer te nuculam vidioliusemagnitudu ne,fpecietrigona;fed vnafui parte feflilijdorfo acuto, nucleo intus al bo,caftaneje,aut coccali faporeta grato,vt ad fe mandedum inuitet, & alliciar. Etiamfi quid5 acidum illiipfiguftumtribuunr.hiEc intes gra fumpta cum leui vomitione, aluum copiofilTime der,aquas pos tiflimum cliciens.Antecremorcm ;yerb ligni fandi, purgatiois vice.

NONPERMISC. ^

pr^fumebaturabi;s,qui ex India reuerfi in hanc luem inciderent. Quidam tame in ea eft opinione, nullu vt frudum ad nos ligni hu= ius ferri polTc dicat,quod cito pu^ trefcit;edi tame a barbaris ad 1'ani tatem recuperanda. Eos vero quis bus is deeil, ligni decodo vefci. quod an Iit veru non magnopere laboro.Porrb materies Ebeni, Aes thiopic2epr2efertim,nigra eft nub lis pedinibus , Iccuore fuo politi cornu fimilitudine refert, pr^edens V fx in frangedo foliditatis,guftum mordaci ren tat erofione,&: leu iter aftringit,prunifq; impofira iucun do odore,citraq} fumi t^dium vas poratur.Quid aut de eius dicemus poderc^profedo Ariftotelis autos ritate haud c6moueor,tametfi tan tu ei tribuo, vt non limpliciter dis xilTe credam,omnelignuCipficers

DE LIG. SANCT.

tc cognitu) prjeter Ebenu in aqua natare, nec liderezquibus verbis ali decfTeputo,quia buxus illi puls chre exploratus, aqu2e inie€tus fta tim it pcfTum.Quid fuber, nonne detrado cortice fidit euelVigio , cortex tn aquis perpetuo fluitat,ne qj demergitur^ Qua ob caufa vers riculoru funiculis ancftitur. Afpa lathus ite femelimmerfus fidit, na pondere mox cedes, nunq exiftir. H^ccine ignorafle Ariftotele fums mu viru credcmus^nifi forte, quod Strabo memori^ prodidit, eu fugif fedixerisin India jfluuiuefle Silia, Plinip fideritim,inquonihilinna tet, quod negare dicit Ariftotele. veru aquius fortafle fit cotendere lignu GuaiaCanu colore ab Ebeno diftare,^ Ebenus nigritia fuperior hoc in rufu vergit,extrinfecus etia t^nia cireundatu buxea. Quineti5

NONPERMISC. 6 palus fandus prope pallidus tur,vt cum buxi colore certare pu res,quo vno fuco adulterantes ita

perftringunt imperitoru oculos, fa

cile vt illo velur fuppofititio pars tu imponat.pullicies igitur illa in Guaiaco tin depreheditunetiamfi palu interdu media cordis intercas pedine atro comaculatu neuo vis dcre licet.-quod ?tasne,an arboris partes, an natura denique efficiar, norut qui ad nos deferunt. Coff at profedo,qui vidus vtuntur fimis li ratione,celerius multo palo fan , do,q Guaiaco curatu iri, id quod regionisvarietati tribui video.na tribus ex infulis ad nos couelii dis ditatrvna a diuo Dominico, altes ra a fda Cruce, tertia a diuoloa ne cognominata. E qua poftrema p^ftantiffimu petitur. Na primu e fando Dominico afportabatur,^

DE LIG. SANCT.

deinde e Sanda cruce, poftremo optimucft habita, quod diui loan nis infula fuppcditat . Hoc enim multo fucculetius exiftimatu,pros pter regione minuspufta folibus. Quse odo fere partibus quos, gra dusnominat,ab seqnodiali logij) g fandi Dominici infula,rcmota eft, qu2E trcdecim ipfa dutaxat ab illo diftat circulo,ficut Diui loan nis vna & viginti. Ferrus aute ex medi? £etatisarbore,ramo medios cr i,lignu legit ^recentiflimi5,gras ue,cortice h£erenti,colore fufco,8c flauo,e diui loanisexcifiim. Ego a quoda qui ad ea loca accelTit, ac cepi optimu,cuius pallore qminis mus nigror infufcarct.Etfi Guaia cu illud pr^ftantilfimu putabat, in quo nigri quamplurimu ineflet, fed hoc a Palo differre videtur, quod Guaiacu vnguinofum, vt a

NON PERMISC. 7 quo accefb refina profluat : Palus vcrb crematus , nulla, autperexis gua exudat pinguitudine . Huius ille ope a malo fiipra g dici poteft fero & immani noue diebus,quod miraculi loco tunceft habitu, me adminiftratore curatus eft. Annus hic agitur duodecimus . Sed ad propofitu redeamus, fuo poftea lo co de i/s plura comentaturi. Sicut igitur Indici ligni color ab Ebeno diffidet, ita etia illi cu hoc in guftu non couenit : quo egocaufe meje firmamcto yti decreui. Nec enim adhuc deprehenlum , nec a quog Cquod lcia)literisproditu,lignum hoc {an<ffu acri ac mordaci laporc elleiled in guftu cum aliqua aftri^ <ftione amarefcere,certo cognofci musexperimeto. prseterea no cer^ nitur in hoc ligno corneus ille nh tor.vel fine arte protinus iucudus.

DE LIG. SANCT.

neq; ofTea dnri,ties,qu§ in Ebeno cre dif in lapide c6crcfcerc,qu is inges Guaiaci rigor, vixq; fecabilis.Neqj Indiculignu cicra fumi prorfusrses diu,vt Ebenus, fuffif.na qu£e Ferrus tradir,minime c6uincunr,Iignu fan d:u Ebenu no ciTe, du ait,Prceterhcec, I.henm ft iuxta igni ponatur, jiama Jiatim corrigit: quodligno fand:o negat acs cidere.na fpin^aurb.Pl.Ebenofimi li magis id eft propriu, q deprehedi rur lucernis,igni^ptinus traliliente. Itaq; accedi ebenu Fabianus ncgar, vri£ rame odore iucudo. DioEEbc- nu recere fua pinguitudine fuccedi fcribir,igniq;adniota flamas agere: fed no cotinuo fcqtur ignecitiffime corripere. Id auc puerile q» Fubi/cir, lignu fandu fi coburat ,nec tatu nec tale oio odore reddere, quat'^ Sc qua Iis reddif ab Ebeno.Qui eni id pro=» bat^experimentdne: ac Ebenus hoc

NON PERMISC. 8

tepore incognita nobis eft.cocludic tadi,Qjfaohre ^rorj^us aliud ejllign it jan- Bum ^niger Ehenus, En qu^ib ^ apte.

No ita maceratur dncjtjignujan?lu in aqua cccterh paribus, queadmodu Ebenus,cum tra datAuic.exEbcnocollyriu jieri.Hac ratio ne Ebenuab Indico ligno feparat: eju? quati fit mometi,quis no videt^ No ita ait maceratur, &:c.Qiiod nis hil aliud eft q quod dicif a Diof. At t» trita in cote Ebeno ad oculoru cob «* lyria vtun£ . Vtru ad cotem afFriari „ fandiu lignu no poter itf Atqui hoc minusfdoligno refp6det,q> cotis attritu flauclcat Ebenus. Qjtif nota no latuit.Diof. quiait, “

lignu vero fandum cotel^uigatUjladeoferHn ceruleu colore pallefcit.fed de Ebeni maces rationevideamus,Cura£Cide inqt) “ Ebcn^ad oculorumedicina rametis “ fcobe ve ei^ integru cu fua node die

DE LIG. SA NCT.

, in vino Chio madetibus tu dilige tercondfis,&in collyria cofirma tis.Qu^ro cjuidni poflitfimilitcr in collyri; forma Guaiacu fingi, fi ramenta eius vino madefa<3:a ’ pcrl^uigarentur? Addit: Ebeni qui ’ da ramenta & fcobe antea trita cri » brat, & reliqua pariter faciut,riint ’ ecia qui pro aqua vino vtantur. Quid prohibet Ide in hoc ligno fierif Sed ni fallor aliud eft. Nepe » quod Gal .inquit : ECcvocn^ 4?

f hvoiKwfiStfjCi^ is) iuAc»>p, (i 'sraegxT^i^oiTO /iiS"

, aWtg ivioi Nu lignum

igitur fandfum exiguo refolutum liquore seque delini potcft^Minis me vero in fuccu,qd eueiiit & Xe^ rocolIyri/s,qu£e quidem e tenuiifis mo fiut polline, quse quauis curios fe terantur, naturam fuam tamen amittere non pofTunt : ficuti dc cadmia vftoq; ^re Scribonius ex^

NON PERMISC. 5>

«empla induxit.Nunqu5 enim Cin< “ quit) vt fuccus diluuntur, fed cu in fummS fubtilitate deduci no poli fint,perfeueratia rame teretiu,cori: pora quafi pulueruleta nccefle eft maneat. At quaobre tande hoc ar< gumeto Ebeni materia colligitma gis refradrariam^Inepte procuidu bio,fi in fuccum folui,opinatur du ritiei vllo modo exhibere fignifi* cationem.Qubd alia etiam fint Ii gna ab Ebeno, quse idem efficiant, ficut etiam nonnulli lapides, quos molliores efTe conuenir, cum cote Iaeuigantur,duri enim vix ex fe qd remirtunt.Nu igitur Ebenus quos niam fuccum reddit , &ad coten^ pertrita in collyria conformatur, durior^Quxfo id nonne commu* ne habet cum ali/s quibufdam lis gnis etia Guaiaco minus foirt^ fo« lidis?Scd no eft credo expertus in

DE LIG. SANCT.

collyria Indicam materiam polle digeri , 8c ad h^c fore quadamte^ nus aconiam. Id quod nulla qui* dem mordendi cupiditate dico , quafi ncfciam Ebenum ligno fan* <3:o rigidius eile,cum id nunquam lapidefcat : fed vt oftcndani , qui- bus ille probationibus nitatur, qui nobis res aliter quam habent, perfuadere molitur. Itaq; Guaia* cum Ebeno fimilius eire, qui vtri* ufq; notas aliquot collimarit, for* th deprehendet . Nimirum Ebe* nus in aqua non fluitat, Sequam* uis non tota , tamen mcdullacea ciuspars,nunquam mergitur.Ide Indico propemodum ligno qmi* nufiflime cociib couenit.CoIor In dico ide, qui buxo, fed nigricans: Ebeno alpedlus caudexque buxo fimilis,decorticato fumma nigri* ties: vtriqj vix lecabilis durities.

10

NON PERMISC*

Gzefa Ebenus dumfcit in lapidem, adeo vr parte Iigniim,parte faxum videatur. Tam dura Eunt horum robora , vr rimis hifcere negent. Rigiditatepr^eterea vfq; cb perui^j caci, vtiiiTamox refilianr,ac ieiv ram limamque vtrumq; genus re« fugiat . Vruntur odore non in^* fuaui , Palus tamen non (inc quos dam fumi tjedio . Rimofo vtrum=* que hiat cortice . Ad cotem trita rufcfcit Ebenus . Itidem lignum fere Guaiacanum quod a cote res foluitur, ac colore mutat, in pallia du rame no in rufum plane. Ebeni Plinius duplex facit genus : alteru arboreum, fruticas alterum. Illud rarum melius, quod palmaru gene ri aferibitHerodotus, quamuisia Atticis Paufanias Cypri/ nefdo cuius fide fretus, qui herbas ad ho minum falutem cognorat , tradit

V

DE LIG. SANCT.

Ebenu nec folia nec frudus sede^ re,nec vlq a fole confpici: verum radices elTe humo c6ditas,ad quas crufcandas in Aethiopia artifices efie ferutand? illius peritos, nec tes mere nifi a fodiendi gnaris inues niri: quas an vera fint illi iudicent, Iqui a Pompeio in triupho Mithris datico oftenfam viderunt. Certe arbore plerumqj tenue effe narrat <vti Solinus teftatur) frequentios rem, vimine raro , in cramtudinc caudicis extuberata,hiulco cortis ce,& admodu rericulato,dehifceti bus venis, adeo vt per ipfos finus pars intima vix tenui libro cotes gatur,lignu orfiiie atqj mediale eas demferme & facie , & nitore, qui in lapide gagate. QjiJe notae non omnes vtiq; apparent in IndicoJ Ceterum Diofeorides duo eius gc nera cum indicalfet, Aethiopicum

NON PERMISC. II

& Indicum; hoc candidis Sc ruti* lis difcurrencibus maculis frutico* Ium intelligens, fubdit; Quidam u fefamina & acHati ligna pro Ebe* « no venditat. Vbi Marcellus mori ligna fubftituit , & achanti vice “ fpinse Indicae, qua in parte Plinio fubrcribir, qui inibi fpinam fimi* lem Ebeni efle ait,fed deprehendi lucernis igne protinus tranfilien* te. SerapionMaurus tantum cum quadam fpinae fpecie adulterari fcripfit.Cur aut Marcellus potius quam o-£(rajuiv« legat, ratione fubiungit , quod fefamum in fru* gu fit genere, itaqj aptius efle mo- ri materiam vertere. Vetus aut in* terpres ( vt Pandedar ius repetit ) Ailamina pofuic;pro quo Serapio barbare faphfamphe,quo quid ve lit,nefcimus:fi tame ex fide locum hunc interpres reddidit.Mihi pia*

DE LI G. SANCT.

ceret afTamenia reftitui : quod cu vetulo itcrprete no ita diflentit , & ad huc dici modu ligna cornea c6 peri,qnaliaftyracis habenfrd^ quo Strabo iz.Q^ui corneis milTilibus limiles praepilatas tolilas exhibe;» re alTeuerat . Quos vrofeos grses» ci dixere , vndepoftea ex eo ftyra ces milTilia illa vocitari coeperur. Proinde couenieti us eft,vt cornea ligna pro Ebeno vedi dicamus, pd tius qmori:cu cornus nitore fplcn defeereEbenu proditu fit: nec hos mouere debet, qd feqtur, deprehes di q> fungofa & inanis horu matcs ria fit . hoc em in rimas dehifcerc fignificat,& folutiora efle etia cor nea ligna, ficut Sifipins Indica efi: materies: qu§ quide in ta leolas cos lore purpureo fcindit.Qiiod eb di ximiis,vt etia fanftilignfdifFeren tia aliquatenus ofiedcremus:quod

12

NON PERMISC.

ctfi prgduro exiftit robore, vt in ris mas no diffluat,tanie cornus niro re expoliri vel arte ne^t,id qd Ebc no vernaculu eft.rupereft, vt mos neamus, apud Pliniu Pala arbore Indicam plurimu ab hoc Palo du ftare,qua quidem Indije Tapientes Cgymnofophiftas vocaOviditaii fe fcribit:Alas auiumeius folium imitari, Icgitudine triu cubitoru, latitudine duum, frudtum e corti* ce mittere, admirabilem fucci dul« cedine,vt vno quaternos fatietrar bori nomen Palie, pomo ariense. Theophraftus ftruthiocamcloru alisiimilia dixit folia. Hieeexfi* cus eil fpeciebus , quas India pro* fert , quibus conos galearum beU licos adornant. Ita putant appel* latam, quod emicet in altitudine, a caryo Indico omnino diftingue da,qd Pceni fucci b onitate butyru

b.iiij.

DE LIG. SANCT.

fupcrare prodideruilt. Id rcces lu^ xta ac inueteratu articuloru mor^i bis, maximeq; gonagris 8c lumba giniadhibcri.Ia vero quadcoftes fum eft no fine caufa nos dubitafi fe, an ideefiet lignum Guaiacanu quod Ebenus,filentio no eft diftis mulandu coniecfturse maxime fini timum efIe,quod nonulli cocendut apud Auicen. efteheftedee ,quod lignu Indu notu interpretaf’,eiufq; proprietate tradit validu podagrf adiumentuccui cu prseter infinitas alias-proprietates,lignu fantftu pro defte compertu fit, non abs rc ad* dubitatu eft: veru cu nufq ipfe de* pingar, illo argumeto hoc afteue* rare coiedantis potius eft, q ex fa cieaclincametis veritate indagan tis. prieterea qui potuiftettot infi* gnes huiufcc ligni dotes , qua? in vtendo calari nequeunt, prjeterire^

NONPERMISC. i;

Nimirum quod fanguinis ac iecis noris vitia emedet,& amifTum bo num corporis habitu reftituat,afs fedofq; ex pedibus, vel etia artuu compaginibus,fiuecaIida (iue fris gida ex caufa,indifcriminatim re^ paret.Non impedio tame quo mis nus,(i qui volent,in ea fint opinios ne:(ed talibus mihi rationibusno perfuadebut. Nam quid caufe eft, quin alia atqjalia ligna India pros ferre polTit.quse ex ^equo podagris opitulentur^Quale eft K(?>-(j«,quod Maftalignu fandtum credit, Aui=* cennas non multu putat abefte ab Almu^at .Qua omnes fere agrcftis granati radicem autumat,ipfo res* clamante;fuccurrit hoc artuu mas lis,magis tamen appofitum,q hau ftu, vt Ferro vifum eft, quin apud Auicenna fradis tatum & luxatis facere animaduertit. Quali vero

DE LIG. SANCT.

non multa reperianrur, quze intro fumptaea vim habcac.Sed pergas mus denouatandecurationc,c]|u3e miferjE mortalitati heri ac nudiuf tertius Cvtgraeci dicunt) data eft, diccre.Equide cum re tam vrile,ta fand^am ac prope adoranda a pros fanis iftis inquinari vidca,vix me contineo quin ijs fucccnream,quo rum duriffimis legibus vindicari iftos intererat, qui ope cielitus des mifTam fuje fragilitatis corrupunt audacia.Qji^ monftraquo nomis necomodius appellem quam hars pyiarum^nempe

Triflius haud illis monftrum, ncc feuior vlla

Peftis & ira deum ftygi/s fefc extu Iit vndis.

Qua velle longiffimea myfteri/s medicinse pelles ife fummoueren tur,qii£e experidi? femelcededum

NONPERMISC. J4

cfle ncfciur. No quia non pute ad medicina ratioe opus elTe.fed quia huiufmodi funt expcrimentoru fa cra,a quibus fi vcltranfuerfum vn gue defle<itas, polluas. At non tutu (inquiOexperimentum.quibus ex eode refpodeOjiudiciu dimcile.nis fi enim exquifitis fulciatur demos fl:rationibus,haud fcio an redtu vn qua lint confequuturi,quo iftos ne afpiraturos quide arbitror. Atqui in altiflimo otio Auerroes nobis ^ Haliabbates,& Auanzoares, & quos no ifti obtrudunt^Atq; fi di/s placet, Galenu,Ariffotele, Paulu, Oribafiu,Celfum, Aetiu,quoru om niu Ariftarchos fefe profitentur. Quafi illi viri vbi ratio defuit no cocefferint experieti^. I fti vero im poftores ne in re ta plaufibili otio fi ac nihil agetes dephenderentur, verfare oia ccEperut furfu dcorfum

DE LIG. SANC.

non dloliu Cvt ille) fcd dolum agi- tare,dum permifcere fiia non cru* bcfcunt,quje cum tam multiplicis vfus mcdicamentocopulari rccu^ fant.Et fi maxime focietarem reci peret, neceflaria tamen non cfiet, cum nullius rei ad Hi%anicimali curationem indigere fit exploratu. Quid aut opus cft vbi no expedit, fimilium remedioru vim ac coges riem inculcarefPeruulgatum eft il Iud,fruftra fieri per plura, quod fie ri poteft per pauciora. Cseteru rei per fc tantae non video quid rede adiugi poflir ; detrahatur fortalTc, addi fine periculo interdunon po i teft:ita non fuperuacaneu hoc mo db, fed interdu pernitiofa erit ope ra. Neq; tantum remedi; vis infas mabitur, verumetiam aegroto nes i gotium exhibcbitur,dum tempusl ac jmpcnfam perdet, at(]^ adeo in|

NON PERMISC. ts difcrimen vocabitur, non quoduis illud quid^,fed capitis: non fortu^ narum, fed vitae:non corporis, fcd animi ctia perfajpe . At cur M ags ncs,(i adiit Adamas,ferrum nequit attraheref Cur ide lapis allio per» tmdusacie ad fenon rapitf C^id cft^ fcammonio cum iure pingui non couenit ? quod ipfum cu aloe pulchre coiungitur.Quam ob cau fam vefter quoq; Mefuc dixir,nes; que ambarum neque coralliu cum illo cociliari poiTet quis peruagas tumjiit,fcamonium cordi officere, virufque ab eo depellere. An quia naturali lege nulla cum i/s inter:* cedit concordiafNcq; vero corah lium,et;ii refrigerat, fcamonio con lpirat,quod ipfum fponte alioqui incandeicit,& fuccos incedit.Ad» de quod omphaciris,quje congre» gandi facultate pr£edita effilaxadi

DE LIG. S ANCT. noxam refrenare rcamoni/ no

teit.v^u^ omnia magiimce pr^ftac vnum cotoneu, quo dacrydion iU lud prseparaf; alioqui nardi (pica, <;aphura, tragacanthum (eu mafru chc, illi ipfi refpondent . Cur ita? quia qujedam vinculo nullo nedi poflunt,qu£eda vitro coeunt. Atqj hoc ipfum nulla ne ratio docere po teritfminime profe(fro.Attota ra- tio medicina inuenerit, C meliore reddidille non dubium)quid opus erit ad farcoticon,quod Gal.inues to ex ^rugine cera & oleo confedu eft,alia ex ratioe fimilia comifces re?quo modo in cephalico ab Em^ piricis promilcue fa ditatu ide que ritur tertioMethodi thcrapeutic?. Na etfi conftat non omnes ab om nibus fimiliter affici, qplurima tas men eiufdem fpei in idem mifccs re, ne quid vili corporis natur^ des

NON PERMISC. i6

fit,vr ratiocinacisforte fit, ita non emundli nec^uedemoftratione ve^ ritatem eruentis, cenfcndum.ficjui dem (vt eo in loco tradit Gal.) in commiftisfpeciebus non feruatur adriofusecuiurcij fubfiati^fiCjVtin vnacjuacjj fubftanti^ fpecie no de* fit cjiiod morbo curando coueniat. Nouimus indicationes (cuius em id eft negotijV) tu quibus in rebus rationis confilia capefierc opor* reat. At omnia methodo lefe cu* randa non prsebent. Ac flrupor eft experimeta methodo velle tra<^ta* re. Neque enim Galenus ifta vn* quam confudifie vifusefi:,nec qui Galeno pofteriores in artemirabi les extiterunt. Nonne Sapphi* rus anthraca reftinguitJ^quod ex* 3erirnento haberi nulli non com* certum . Dicant autem qua me* :hodo in hoc vtentur remedio^

DE LIG. SANCT.

An diftindlionibus admonendi ra tionem viamq; nobis prsefcribed Nihil attinet hoc loco ftercus cas ninum in mentem vobis redigere, non etiam hirundinu cibos, no Ia Ipidem viride in ftomachi malis, non lupi corium in colicis, no fexs centafimilia.Qjiantominusi/s in morbis , qui ratione depelli nunq potueruntf Et quo tandemodo i/s percurari ppircnt,qu? venantur ex obfcuris ^ Attamen defignatores iftos coelum terr^ mirceptes video nunqua definere:fed velut mulcas fepulfas proteruitate ofl:endere,ac procaces identide alfilircj^^quibus arcentur rebus. Quare vt difficile fit creditu, vnum medicamentum naturis omnibus conuenire,fieriq; polTe,vt natur9,qu2e interdum fibi cotrarise funt, ab eodem reftituan tur;cum idem Ariftoteli fimiliter

NON PERMISC: 17

fe habens,femper comparatum fit facere idem, contraria enimnung efficiet , quod contrarioru contra= lix fint caur3E,& perit quicqj ineo trarium & a contrario. Cumq; nU hil quod agit, in eadedifpofitione producere habeat efleduscontras rios,ita vr proportio eius quod ha bet potentia cotraria operandi, cu fe habuerit ad contraria, neutrum illorum efficieteadem potentiarta ceo alia axiomata, quse proferunt. Qux quidem omnia in methodis ca recipimus curatione, non aute in ea , qux morbos experimentis profligat. Tamen nos lignum fan d:um eodem modo apparatu, cors poribus varie affedis coducere tes ncmus.SanandiTq; diuerfis in vno corpore morbis, imb pluribus etia in corporibus ipfiCvt fpero) valere probabimus, ac docebimus omne

C.f.

DE LIG, SANCT. aliorum medicamentorum focie^ tatem afpernari.Quamobre lio-ni in primis natura, vires, reduique pr^parandi modus perferutandus, de paulo etiam altius morbi genus explicadum,firmiffimis adiundis yt ceciderit rationibus.

Qjjid fit lues Hifpa;= nica.

Incipiemus igitur a definitione melius,nugas enim perfequi nolu* mus hoc tepore C nugas voco nos mina.qu^ varise ipfi ku gentes in hac miferia indiderunt) altercatio neTq; de mentagra, de elephate, & fimilibus.appellet aut quifqj nouii malum quo volet nomine, dumo^ do dc re nulla fit cotrcuerfia. Ne^ que enim nos hac appellatide tam foedi tamq; turpis affedus, clarif: fim^ geti derradum volumus: fed

NON PERMISC. 18

monemus primam omnium, con# tagcm iftam ex comercio cum nos ui orbis infui an is c6traxi{Te,a qui^ busCvt cft veri{imile)labes illi po pulo familiaris in hanc facile de? riuata eft.Confenfu etiam moueor dodiffimorum ira appellantiu,im primifqj Erafmi, hominis fummi. Sed vocer cui collibitu fuerit,Gal5 licum, vocet Parthenopoeum,vo=s cet Neapolitanum C nota funt hi- dorix tempora. ) vocet adextres mum fuo quifq; arbitratu . Mihi videturredelic definiri: Publica contagio affridu maximeque in venere contrada , quse fanguine humoribufque inficiendis occulta quada qualitate cu oibus fere cors poris partibus,tum prsecipue icco^ ri affedum inducit putredinofum, & in puftulas vel vlcera vel abfcef fus degenerante, quse poft partem

c.ij.

DE LIG. SANCT.

qxix illa traxit,in facie fjepc rege« fta fefe offendunt, aut in iplis latet faucibus,non fine doloribus excru ciatibus.Scntiut igitur nouu hunc morbu oi q; memoria fuperiore im cognitu genitales fere partes, quas a concubitu hoc malu tentat,pufi:u la,vel vlcufculo peni fiue preputio oborto,multis interduvelutgema^ tibuspedinis in ambitu,pdq; fero tu huc illuc papulis, vnde pudeda^ gr2e ioculari primu dicacitate Cvt femperlafdue ^peax in alienis mis ferijs efi: natura humana) vocabus Ium hsecfibilues adoptauit,& Cei tarum vulgus grofiTam verola vo^ citauit,Iudicra & ipfa ni fallor,no menclatura,qubd puftulis vndiq; totum corpus fcateret exanthema- tum morc,quoslatini varos dicut, vt pleriiq),non omnibus tame,acs cidit.Iam vero adlitoaffricatoquc

NON PERMISC. 19

ad penem maIo,nonnuquam vfus iienir, vt virulenta colluuie ad ins giiina vomic9 durioris erupac ima gine,quae gladia, quas «jactos vocat, obfidione vclut ambiat &circun* uallet. Hsecfi fuppurat frequenter bono eftjhacfe expurganteCvt fe* runt) iocinore,modo inter initia tota foras eliciatur illuuies, coile^ dionis cmiiTacuIo longi temporis tradu rcclufo , vr in virulentis fic idibus.Qubd fi peltifera vis in ie cur. regeratur, certum eftlucm non euitari.Hoc morbi genus cancro* Ium vocant bubone, ali/ pulinum dicaci etiamnum feommate nota* tes velut equuleo infidcrc,quando diuaricatis incedant crufculis,qui eo malo implicantur. Exigua hjec elTent , nifi crudelior labes incru* defceret.Nam fub vefperam huius luis fiiror in caput fcapulafq; graf

DE LIG. SANCT.

fatur,quifolisortu paulum remit^ titur:deinde pofteaquam dclituif, in artus compagerqucfeuitj&inj: ternodia magis occupat, coueftien tes quoque offa membranas diro exeft tormento,atque ad medullas impetu fado delabitur, offaq; pus tri carie perforat ac fyderatione, tum duris tuberibus^ amiffo priftis no aequore in gibbera attollit. Car tilagincs quibufdam mometo des pafcitur,vt Deiphobi perfona fic affedros agere credasjaceracrudes liter ora.

Ora manufq; ambas, populataque „ tempora raptis

3» Auribus,&: truncas inhonefto vul »> nere nares.

Adeo natiuum omnem decore adi mrt,&exarpcrarum tumoribus cor pus reddit, callis obdurat, finibus

NON PERMISO. ;

acfiftulis cuniculatis fuStus exca= uat,lacuno(is cicatricibus detur» par , priuatas item alimento par» teis extenuat, additarnentilque in ofTeam duritiem concreicetttibus velut appedicibus quibufdam tam pertinaciter offibus offirmatis, vc auelli nullo queant diuorrio ele» liat. Et quamuis fint,qui abfccde» re offa negent , tamen frequentet* colIe(^f:ionibusetiam faniem cru» dantibus turgefGere videas, 6cta» bo diffluere. Interim vis htec ma« iorin fumraa reciprocatur, vbiTe lephia, vbi Chironia fufcitantur vlcera,aliaq; ferpentia rebelli adeo contumacia , nullis vt auxilijs cc» dant.Hinc facer ignis, aphtb^, no m^,phaged^n2e, impetigo,pfora, fera lcabies,6(:quid nomaloru^ vc Pador^ pyxis potius cenEcndavi^

't' ‘Qi^-

V>'.v- -‘3’’

r ' ;h!

DE LIG. SANCT.

deatur,quamCvt fatyrici verbis V:< tar) circunfilit agmine fado Mor borum omne genus. De ejua non efl:,qubcl pluribus agam,ni{i quod ex contagio non fumta vit^e perni tlem inuehit fed diuturnitate cele« ritatem aliarum peftiu compefat; dum horrenda fui foeditate morta litatem refpirare haud finit,& con clamato vitae folatio longum vas Iere dicit.Ita non potuit olim haec noxa extingui,vt vel fapientes as nimum cogeret defp6dere,nifi acs cefliflet diuinum fandi ligni pr^fis dium.Cfterum finitione illam fus periorem nuc cxaminemus.Publis cam diximuscontagem.qubd tam viros quam fceminas, pueros q fes nes, proceres q macipia,magiftras tus q humilem plebe, attadu cors ripiat.Senfere quoq; hanc labe vir gines &infantcs,& monaftic? ^ ft?

NONPERMISC. 21

puritati dediti : neq; folum in Eu* ropam , ied in Africam quoqj Sc Afiam tranflataeft,vt ab Indis ad Hifpanos qui nobis importarunt, ferplit. Contagium autem appella mus vulgare malum, quod conta^ <Stu corpora labefadet . Eft vero vulgarisGaleno morbus, quicunq; vno in loco multos inuaferit . qui ii hoc etiam adiit vt multos peri^ mat, pellis . fed quoniam cotages quadam inhalatur, S>c conuiduab vno ad alium traniit,affi:i(Jlu con^ tradlum adiunximusrad indican- dum contadum huiufmodi pah pabilem &corporale,vt in i/s qui ex cubitu cuinfe(flis ea lue impiis cantur: qui iicut mamaru fudlu in fantes malu trahut, q lintea cotre <!lat ab ijs impurata, maxime qui bus indormierunt aut defudarut, proinde aliqua eife mora oportet,

DE LIG. SANCT.

vt corpora hac macula cocipiantJ alioqui no carerent periculi fufpi^ cione,qui illorum tradant vicera. Hoc autmalu vix ab interiore na fcitur alteratione/ed externa onV go eft. funt etia quibus hanc luem potus attulerit , propter rara oris regione faliuse^qj vligine perpetuo humefcente, qu^e valis atta<^ fa^ cile vitiatur, 8c putredinem tenera parsfentit. Equideobftetricenoa ui,qu^ du mulieris inquinat^par^ tu exciperet, hoc morbo correpta fuit, nulla tame foetui noxacomu^ nicata,vfqj eb afficiendi corporis pr^paratio.queadmodu Gal. pro^ didit, vel maxima pars cftmorbos ru generationis. Verum ageprodu catnucquifpia fipoteftin aflidua vitas confuetudine,& corporis di* fpofitione , vnum quempiam hac lue occupatum, 5c de finitione illi

NONPERMISC. zz

lubens decedam : fed nemo pote^ ritCopinor)hoc cerre in orbe, nec adhuc inuetus cjuifq quauis impu:^ dens , qui talia feribere fit aufus: tametfi non defuerunt, qui folo o^ dorc contrahi dixerunt . Qua de re poftea.Adieci deinceps , maxi=: meque in re venerea,^nonper^s que velox huius, atque fuit olim mentagra tranfitus , quse ofculo protinus infigebaf, quali intenuio ri,qui cito traffunderetur vapore illa relideret contagio : h^c vero in cralTioribus delitefcit humoris bus,6c adhterente habet vifeiditas tem: ideoq; attritu ac calore opus eft , vt in adum exeat contagios fum virus,quod quidem vligo ob- feoena in meatus cauaque corpos ris inlinuet , quia partes humens tiores putredinimagisfunt obnos xia; . Non negauerim tamen fieri

DE LIG. SANC.

interdum pofle,vt ex vcnereo c6* plexu coles aut genitale non con* iiitfteturjdc a puftulis non laboret: liquidem vbi materia , qux fomi=* tem habet , aut mordax non eft, aut fupra modum eft tenuis, clam culum obrepit iecori,ficq; diffufa in totu corpus venenata caufam in alias partes tranfmittit.qu? po ftea virus illud erudant & in aper tum proferunt. Adde quod ex vcs hementi verendorum agitatione meatus laxatur, & tanquam tranfs fulis cribris,qu2E inde oriutur com tagia nullo colantur perlitu,ita vt partes illje minime infeftentur,fi a coitu eluantur. Certu nihilo tame minus eft colladaneum ijs fore, qui in venerem ruent prsecipites, tantoq; magis , quo quis falacior fueric.Verum enimuero non iniis ciaboriponte principio nafei pos

NON PERMISC.

tuiflfe vi quadam caelefti. Quippe totum vulgarium morborum ge« nus,Gal.authore in Epidemia, ex c^li ftatii proficifeitur . Hoc aure tempore nifi ex pollutorum conta <3:u afFriduq; gigni , vix credibile fit. Graflatur autem peftis haec in loculorum muliebrium fpurcisia* tebris, hinc ex concubitu tentigo immedicabile peftem concipitvh cufculis praeduris , fed nullo fere fenfu pernitiofis illicdelitefcentif bus.Ex quo intelligitur tanti mali vix alium effe fontem . fequitur, affedum putredinofum inducere. Quem putredinofum appello, quo modo Gal.habirus in putredinem pronos vocat ernmifiovoiP.if, non quia velim hunc affedum calidum 8c humidum effe, neqj tamen frigidu & vt Maffa crepat, aliqualiter fics cum, quod proculdubio curationi

DE LIG. S ANCT.

repugnat.-fed qualitate occulta dl co cum deteriori coditionc, in qua eft hepar du in iprum,virus illud inuadit.ea ob caufam adiuximus, occulta fua qualitate. Et fieri quis de potelt vt iecur nulla ex primis qualitatibus ^grotetficuti eoru cor di accidit, qui a veneno fubftatia tota deleterio enecatur: nihilo ta= men fecius humidus fit necefle eft affedus,ad gignenda putredinem. Nihil em calor citra humidu has bet putrefacere, vt aitGal. 8c fatis eft aduentitiu efte calore illu.Qjia ob rem noxia ac peftilens qualitas tandfper pullulat in iecore,du fan guine aliofq; deinde humores fine intermifiione inficiat, ac fanguis ne quide in aliqua: velut fuppuras tione couertat quauis fluxio confis ftes no vbiqj puris habet fimilitus dine, fed alius quide putredinis ap

NON PERMISC. 24

paret modus, vtHip.in Epid.humo res vero in crafTam quadam 5c ab^ furda immutat glutinofitate. Re= <3:e igitur hoc additu . Na fpiritus vix Wdit, etfi inter initia ratus ab vlceribus foeuor dicitur exhalafle, vt ftatim inficeretur cuius odor na res conrigifiretjquod vix credibile videtur. Quauisinanimalia,qu£e spiritu letale cocepilTent ^longili fime diuagatum legi.Diximus de* -inceps, in pullulas &c. quod alise q[uoque contages afFe<fl:um indu^ eunt putredinolum, qui fi abeat in vnum aliquod eorum qu£e dixi s mus, cum hac lue affinitatem has bebit , vr non dubitauerit Leonis cenus huiufmodi morbum finis re , pullulas ex varia humorum corruptione generatas , propter nimiam aeris in calore atque hus rogitate praefertim intemperiem.

DE LIG. SANCT.

pudenda primu, deinde reliquum corpus cum magno plerumq; dos lore occupantes, in qua diffinirios ne quid defidere ij cognofeer, qui noftram exade intellexerint. Au tame puftulas ille huiufce mali ge nus^cenlet , quod affe<Shjs ille pus tredinofus eas fpargat per corpus. Nam putredinis munus eft coms muneCvti tradit Galenus) vt pars tes eas corrumpat in quas impins git. Verum cu interdum non erum pant puftul? foras, fed vlcera fe tas tum & abfcelTus oftendant, aliaqj putredinisindicia: ideo per difiun itione enuntiauimus . Neq; enim puftularu vna femper forma Cctia li illae vlcera 5c abfcelTus plurimu praecedunt.) Nam imaginem fere reddunt fummae glandis , vt ele< ganter Sypliilis,Speciesmorbi no ua puftuia fummae

NON PERMISC. 2S cladis ad effigie, pituita marcida pingui^ Tepore juce multo no pojl adapta dehffces ' Mucofa multum fanie tahdcp fluebat. Interdum planae funt minimeque extantes , fed fcabrae tamen in fus per^ficie , ac colore incandefccn - res apparent , a quibus refolutis fquamis caro fubiedra erofa vide* tur. Aliae varis funt fimiles , figu* ra rotunda, a quibus exempta cru ftula , caro emicat rubicundior , nonnulli latiores habent, fed quae fupra cutem non exturgelcunt, fquarofo cortice, quo refolutoxas ro fubliuens fe prodit . Quartum praeterea genus eft, quod remotis fquamis albicantibus, cicatricifis mile remanet, a quo fanguis inter* dum manans fanationis minatur difficultatem.Hoc fcabiem reprae* fentat ficcam , caeteris plane dete* rius, quod etfi non ita erodit, fer*

DE LIG. SANCT.

pendo tamen vari/s intcntatifquc ■ locis inlidet : funt Sc alise pro hus morum qui corrumpuntur varies ’ tate,raro enim fyncerus & impers ■ mixtus datur fuccus . Porro quis buidam, nullis fe puftulis cxcrenti bus,vlcera innafcutur, maximeq; in i/s,quos argento viuo illitopers curatos redux ex cotadlu morbus

repetit. Hxc frequenter in guttus re palatdqj ferpunt : fic abrceflus ac tubercula,poft diuturnos dolos res cxcuticnre fe tandem vi expuls trice,maldq5 foras cxultante,ad cu tem compellunturCtales vomicas ac panos, gummas fere nominat) ex quibus intelligutur illa qu? poft partem &c.addita ad demonftran dum non fecurmodo boclabefas dtari cotagio, fed deinde cerebru. Nam hxc lues propter putredinis craflitiem, vix ad cor c6meat,alis

NON PERMISC.' z6

oqui perimeret. E quo fit vt fimul« atq; qualitas illa noxia in cerebrii irrepfit,puftul? fere priusemergit circa frote ac tepora, q alia quauis corporispartcmrpr^ter^ vbi cepit malu.Eftenim humidiflimu ipfum cerebru,proindeq; humores illicco diti facile patetputredini.Incipiut autCvt diximus^circa pudeda,qui bus ex venere ortu habet morbus: alijs vero in locis pro eo atq; intris tio infederit.Diximus prsecerea in ipfis latere faucibus,quo intelligaf vlcera in ore dcpafcetia illuuie ce« rebri magnopere concipere : illae enim cerebru per lacunofam caui^ tatem a fuis fe rccremetis emugit. Poftrcmo, non fine excruciatibus doloribus,quippe ob meningas va poribus ex putredinis habitu eia? tis affedas, grauilTimetunccaput

laborat, in fcapulas , artuumq;

d.i/.

DE LIG. SANCT.

iundurasper neruos Sc perioftea^ hoccft,mebranas offa conueftien tes, degrauans moleftia diffundi? tur : <]use nifi prouidearur, vfq; cb inualefcic , vr fepe mortales adi? gar ad defperatioqem. Atq; his to? tam cumrecetis tum veteris mor? bi vim ac naturam faris a nobis explicatam arbitror, quantaq; fieri potuit breuitate.Vtemur aut in fe? quetibushac diffinitione cu opus erit, du aliquis ea viti; conuicerit.

Huic malo nemine adhuc fola ratio- ne mederi ^otuijje.

In hoc igiturmaloexpugnando dodifiimi phyfici non fine caufa claborarunr.Ettantoru affeduum femina inueftigare ficuti par erat conari fimt, optime intelligentes, nullum affedum incognita caufa tolli pofie. Ijdem non generalem modo caufam contemplati funt.

i

I

NON PERMISC. 2'

quam partim in vires allroru con#. tulerunt, partim in humidu c?Ii fta tu,nonnulIi in virus cum elephan* tiolis coitu c6ceptum,in alias cau= fas ali/ . Sed particularem etiam ac proximam originem non neglc xerunt. Et materialem quam vo« cantcaufam, corruptos humores ftatuerunt;EfFicientem,iecurafFes ftum: Formalem, pullulas, vlcera, c^teraq;, quae lymptomatu quoqj numero accedunt:& finale Cfi di;s placer)putredine,qua nimiru cor^ pus ad corruptione fpedat.Quim ctia exteriores interiorefq; caufas funt fcrutati,& ex intellinaru cau^ faru aucupi/s contineres, quas cos iundlas vocant,pofuerunt, dc com caufas, 8c fouetes,8c quid nonfln^ ucntus ell etiam, qui huiufce mali fundamentu fola fecerit pituitam, atram bile alius , alius item aliud.

d.ii/.

DE LIG. SANCT.

Officina vero qua niineram vo=* cat , iecur omnes faciunt . cjeteras porro indicationes ex methodo eos in cura attuliffe credibile eft, quibus tame efficere nemo potuit, vtabfq; argento viuo vel minima eius luisfpeciemleniret.Quaqno defuit, qui libris etiam in vulgus teditis, fua fomnia experientibus profutura crederet, temerario me Hercules aufu, & fiducia de fe ma< iore q qui pati pofTet alios fua exs cogitare. Certe ali; experietiam fc re cu ratione coniunxerutrfed ita, vt cu de re Ipledide perorauiffent, ad eam experietiam inuiti delabea rentur.Nempe tota propemodum opera eliciendo peffimo illi venes no impendeda, alioqui caufis ali/s prouidentes , morbu no elidimus, led corpus laceffimus. Veru noffe, quid excutiat ac deleat hac pernis

I

t

NON PERMI SC.’ zB tiofam qualitatem, hic labor, hoc opus.Neqj em nifi cxperietia ducc ad vera mali huius curatione per*: uenimus,ac fere per defudationes, fputifmata , faliuarumqj vligines fauciu fubeutes anguftias . Ex quo coftat cliciendu eflc vndequaq; vi rus.Na ad nocetcs argeci viui illis tus qua ratione ventu fitmo facile quifq dixerit,pr^fertim in natura cius medicis , vt ingenue fatear , haud fatis explorata. Gal.em nuh lu fcpericulu feciffe confitctur,(iue deuoref fiue foris admoueaf ,intes rimere.Quida vero natura eiushu mida ac frigida ftatuerut,alij cotra calida & humida;qua ex temperie vinci p cotrariu no pollet putredis nofus affedus,q ipfe madete videf caufam habere. Et in maxime ras tionalibus q volutcalidu humidu* qj argetu viuu,i/ caufam acbalim,

d.iii;.

DE LIG. SANCT.

Cvti vocat) pituitam conftituunt. Equide Aegineta Paulu, calidum hoc ficcumq; facere Rafcm dicens te audio:cu tame feptimo fu^ ars tis hydrargyroteftctur in medicis nsBvfum no magnopere accomos dari,^ venenum reprsefentet: efle tamen aliquos,qui concrematu in cinere, miftumqj alijs aduerfus co licos & iliofos in potione exhibes ant.Huius aut cremadi ratione ab antiquis tradita nufq reperi prses terq vno Azarauio,que Serapione dixerunt, Arabe quide,nec ita pris fco fcriptore,fed q cu fulphurecos cinnet, & Zinfiphur , quod vulgus cinapru cinabriumvea cinabari vt opinor faifo creditu vocitat, chys mift^ aut noftri alia etia hoc curat ratioe,ex ftillatitio & medicato k tice,qu5 ^ici chryfulca cu Bu dfo poteil ab extrahedi qua habet

'NONPERMISC. 2p

auri potentia, Galli aqua fortem, & a departiendo vocat Italia: hac vtentes adeo valetudini noxia ex= periuntur, vt fumus eius bullientis infpiratu exhauftus vitalia labefa ^fare cenfeatur. Quam rem cauet etiam diligenter artifices.Eft & a= lius iftius rei modus, quo hydrar? gyro fublimatu candefacit ide Se^ rapion . Qjise apparandi rationes vires habet quadamtenus inter fe diuerfas:tametli lingula horu mes dicamenta tum calfaciendi tu (ics candi vi funtpr2cdita,adeo vt nul- lum iftorum plane retineat vini ar geti hac in curatione facultatem, folet tamen fuffitus nefeio qui mi rifici,at omni vitg fupplicio f£euio res concinnari eodem propofito. Sed ad virtutem nos elfe attentos iubent. Quali naturale robur ea fuffimenta diflipenr,qU9 magnam

DE LIG. SANCT;

quoque ipfa partem luis iftius pfe runque deterioriloco relinquunt. Qua: caufa eft cur Syphilis in h^c eruperit:

„ QMocirca totu ad corpus nemo mdeatMi, „ ludice me, certis f orta jje erit’Vtile mehris „ Clm papulce informes^chironid^ylcm pajcunt.

Ex chymiftica vero ratione meta* morphofis illa,vtabftergendis vl* ccribus mirifica planeqj diuina eft, ita curado per vndiones malo vix locum habere deprehenditur. Nec audiedus ille eft, qui vera hydrar* gyri reftind:ionem autumat prjB* cipitatum vt vocat,& vtMafIa,an gelicu puluere, qui negat fe loan* ni a Vigo rubrum mercurium ap* pellanti, acceptum referre:cum ta* me ante quindecim ferme annos, quam hic librum fuum §didiflct,il lius confidendi modu feriptis tra^*

NONPERMISC 50

didilTef.IlIe autc,quem fupramos nuimus non audiendu cfTe,hydrar ‘gyri pr^paratione,quse vcl amaras: rumoleo amygdalarum, vcl ieiuni faliua elaboratur, occultatione ac torpefacStione potius exiftimat, ^ veram extin£l:ione.quonia alicubi Rafes prodiderit, argentum viuu, quado extinguitur,ardes efTe.Ats: qui meminifle debuerat Mefue, As uiccnna,ali6fq; in fuis ad fcabiem vndionibus,exanimatum,fiueCvt eoru vocabulis vtar) mortificam, argetum viuu expetiuifle,non eres matum feu pr2ecipitatum,vt appel lant. Quomodo in illo Mefuas ad Icabiem: Ad/KW^e argentum \iuum cum faliua extinHum:vbi perpera quidam cum faluia,fccunda (yllaba coftan te ex u & i,no contra,legut.In quo nihil hsefitandu duco. Quinetiam palam eft no fentiri id, quod qu$=

DE LIG. SANC.

ritur auxilium,in cremato argeto viuo, quale in extorpefadlo dilua t6q;,ieuCvt illi ipfi hanc voce arri derc video)occuItato.In ijs falre il linitionibus qu^ ad totiusfpedat curationem: tame nequaq inficias iuerim, plurimum alioquin emolu meti ifti lui hoc ipfum allaturum, ctiafi medicoru pleriq; vfum cius per os fumpti fupra modu detellen tur,idq;Cnifi fallor)haud immeri^ to. Quos tamen meminifle opor= tuerat,hoc & antiquos in multo le uioribus malis vfos , & quicquid venenu eft non continuo ficut ab omni vkx cofuetudine abhorrere <lebet,ira procul efle ab omni mes dicinze vfu atq; cofortio exploden dum,& tanq inofiPiciofum prorfus rci;ciendu,perinde quafi perpetuo exulare mereatur . Declarant hoc viperae, quas in Theriacc vfurpai

NON PERMISC. 51

mus.Quinetiam araneos olim ex vino in eorum morlibus prjebuit intiquitas.Erpbarmacorum bona pars veneni nomine coprehcndu, “ur.Sed 6cPhiloft.Aerculapi/ filios venenis ad multas ^gritudines fas ubritervti didicifle larcha dicen :e inducitcquoddiuinationi tame ittribuit.Qjiafi venenum veneno [it antidotum.vndemiftoru venes iorum acceffio folct interdu falus :aris efTe.Qua.de re iocusextat as )ud Aufonium Gallum mire huic oco faciens,quem ideo fubiunges •e placuit, vt hoc magis intelligat >mnes, argentum viuum in venes lis haberi.

Voxica c^lotypo deiit\xor tncecha marito Nec fatis ad morte credidit ejfe datum: Aifcuit argenti letalia ^ondera^iui, Co^eretyt celerem \is geminata nece. y,uidat haec f p,f adiit difcreta\enenu:

’ DE LIG. SANCT.

Antidotu fumet, qui geminata bihit. Ergo inter fefe dum noxia pocula certant^ Ceffit letalis noxa falutiferae:

Vrotinus &r'\>acuos alui petiere receffuSy i Eubrica deie2lis quayia nota cibis. Cluam pia cura deuljpdefl crudelioryxor: Et cufata yolunt,binayenena iuuant. Qus verba profe(!ito fatis mihi vi cietur effe ad reprimedos iftos cos mixtores.fed de ijs alias,nuc tjuod inftat fequamur.Nepe argentu vis uuinnoxie nonunq intro fumi,ma ximec|; crema tu, perhibemus. Tas metfi virum hac in refani iudicij artiTq; experiente requiro, qui fum ma ipfe cum cautione prudentiacj; ad hoc aggrediatur : a quo nihil non tentari velim vnde comodum aliquod fperet.fed facicndu ita ius dico,vt velfenfim eius rei qu^ Ix» dere putatur, modus augeatur dos nec primum nihil nocuiflc, deinde

NONPERMISC. iz etiam iuuifle deprehenfa fit.Qiiatf recu peftifcra contagio veluti be^ lua qu^da fit.idcirco medicamen^ to ex viperis quafi feris contra fe^* rampugnanduGal. ceniebatcfimi liter quonia lues Hifpanica (celes ris velut pcena eft,autqua(i

Cvt Philoft.ait apud Indos eP fe)igne quoqj expiatorio purgans da mihi videtur, tanq cratere illo veni?,que idem 'Zyuf ^uyyvafiHf VOCari fapientibus dicebat.Ergdnecinere iftum egregium tantum hac in cus ratione laudabimus ^ Atqui pelH etiam c5modare,‘qubd putredinis vndiq; viruseuocecatq; proliciat, ndnulli tradiderunt.fed ex auro a fe parari quida profellus eft,vt no bis tame nondu id pr2eftiterit,neq; «rfum eius cdocuerit.Ego vero for mulam illam propemodij me res acre puto,ncqj tamen tam prctioli

DE LIG. SANCT.

thefauri adita diutius efle claufa patior. Igitur in fublime fcanfilis in hoc expetitur hydra rgy ros, que Mercurium chymiftae vocant fu* blimatum,h£BC appedi poftulatad fex vnciarum pondus,&ex tritici polline comifeeri atq; in malTulas cofingi, butyro affidue manus obii nedo dum agglomeretur. Deinde deftillatioe quadiu euocari liquor aliquisex eopotcft,aqua extrahis tur.Porrb ex vna auri portione & ftillatitij illius laticis partibus fex concorporatum fieri iubentCamal gama vulgus chymiftarum nuncu pat.Oidq; in vitreo vafe habet in ci neribus infurnibuli media fui pars te confepulto, molliffimo cotinue vtetes ignijvbi cruftula confurgit,: quse veluti j-gao? qujedam cocorpos- rato innatet.Nam paulatim adeo ftura cius exiftit. Ac quas fubinde;

NON PERMISC.

emergit» ligula fenfim demitur in aliud vas tranlFertur tatifper»du aliquod appareat fic nafeetis cru^ ftul« argumetu. Has omnes fimul colledas in vas aliud priori no dif fimile reponut,quod ampli efle vo lunt orisjtamq; latu q logum, nec quatuor excedens digitosild inii* mili igne cofouent nec operculas tum nili vna chartula,ne quid for dis eb fe infinuet.Quolocotadiu tenent, donec irrubeat,aut certe lu teo flauelcat pallore: fic em ignk c6mercio,vt Galenus adPilone, multa redduntur meliora, & latens tem in fe naturam in apertum pro feruntrquippe domita ignis necef litate curationi fiunt apta.Talem habes auream vere ex liydrargyro cinerulam,quam ab amico quoda AlcumiftaCvt vulgo vocanOmas gnis profefto precibus vix extors

fi.Hunc puluerem ficcu appellabat omnis excremetici; humidi cxpet tem.Seci&; illum ipfum rurfusaps parabat, quia no nefciretCquod ad Pilonem etia tradit Gal.)plurimu virtutis auxiliatricis exhibere pr§ paratione. Hunc igiturin vafe fis €tili illito recoditu adobruebat vis ni ftillatitio liquore ad infinita te nuitatem dcdudlo,ita vtdigiti cirs cfier altitudine fupernataret is las tex,que ad igne abfumcre permits tebat, ac tertio fimilircr opus repes tebat,tum ad vitimuex intubi vcl buglofli deftillato ibre ibi ad igne patiebatur efle,vfqj dum plane res iiccatum haberet.ex eo autem fic pulchre ac fedulo accurato modu oboli dabat:cxalio non ita cofla*

to tantu a granis quinqj ad nouem. iAddebat ad illum aloes vel dacrys di; filiqua/accharis, quod fat efle

NON PERMISC. 34

videbatur, vel i catapotia cofinge^ bat.Imperabatauteabftinetiam a fumptionei horas fere fex,& duas fomni horas ab eius ftatim vfu c5 cedebat. Hocmedicameto tu fuper na,til inferna ad miraculu exinanis untur euocatis corruptis omnibus incoditifq; humoribus,ita vt coua lelcant intra nouedies omnes hac lue deteti,atq;adeo arthritici cons clamati , itemq; pefte laborantes. Hoc tam prseclaru myfteriu nolui diutius fupprimere.Quod aute fu pra fide eoru qug pollicetur excels letius habet, alio tepore diduri fus mus.Meminiife tame oportet res creadas elTea prima ftatimexpurs gatione vires,quodelixaticapi iu re comodiflime aflequemur,!! rurs fus leui vomitione fefe exonerat nemine perturbare debet, tu carnis bus reficiedus & meraco qoptimo

e.ij.

DE LIG. S ANCT.

totu die.H^c habui quae de aureo I puluifculo noftro dicerem rquemi fcio plerofqj vt inhumanu ac diru’ qlogiflimein barathru vfq; depub luros, vel eam ob cauiam ^ fiiblis 1 mari, quod dicitur,vt veneni prae-i fentiffimi fiat mentio.qui me her^ | cule fi hocpraefcriptu rede accipe^ i rent,non ta afpere 3c acerbe tetrici| infedaretur.Qjuippc non vulgare | illud fublimatu petitur, quod pafi: | fim in officinis vaenit chymeutis I co inuetopcrniciale,multo minus j illud quod e Chalcantho albu fie^ I ri a Serapione pr^monui.-fed id du« 1 taxat, quod e fblo argeto viuo cos I flatur,quod artificiu Ferrus ex Ge I bereCquafi non ide tradiderit Piis | nius)expofuit, du cius tradat mus datione duplice:vaporametifubli | matu altera,Iauacro altera: vtraq; S abfterfione efficitur, vt omni ims |

- - i"

i,

' ■ H

NON PERMISC. iS perfedione & terreni fulphureiqj concremeci admiftione,etia q; piu biipurcitiaexuatur.quinetia fubs tilitatis particeps redditur,adeo vt aduofum magis earatioccuadat, &minori modo in copofitiones vc niat.Proinde fimplex argentuviuu coflatur inpuluereCqueadmodum docuimus) auri minifterio,{ine a« lia vUa permiftione,vtmetuedum nobis non fit pofthac ab aduenti^ tijs acccrfitifque exitiofis medicas mentisrtametfi vbletibus fatis, Cvt fupra vidimus)bina iuuetvenena. Neq; tamen ipfe hoc puluifculu lis nimetis cenferem ini/ciedum, ied hydrargyro potius,vel Iauacro,veI illo fublimatu pr2eparatu,aut fims pliciter etiam quoduis exanimatu, licet ipfum no ignorem haud leui iniuria fic curatos afficere, vtmor bo fauere potius, q eu amoliri ins

e.iij.

DE LIG. SANCTJ

terdum videatur, liquidem noxis innumeris fatigare corpus confpi=: j citur.hoc enim gingiu§ foluuntur, ' ac propemodu exeduntur, tonfillse tument, labant dentes, ori retru ha litum parit,vifum fufFundit,obeft auribus,tremuia refolutaq; mebra detinet,ofTa corrumpit, pulmones deniq; tabefacit.principefqjomnes partes inficit & obkdit. C^uapro? ; pter temeraria multis putatuiii^c medicina , nec minus ipfo morbi impetu reformidanda;fine qua tas men patru memoria, nemine vng redefanitati reftitutu conftat.Na i vt inquibufda forte felici fucceflii non fit refponfum,curantis vel im peritia, vel decumbentis vitio, vel certe mali peruicacia,innumerabi ' les tamen hoc vno remedio curas tos nullo reli<Sfo veftigio cognos uimus: vtplane amuletum huiufce

NON PERMISC.

luiscredi oporteat, quafique anti:^ pharmacon alexitcrion.Nemo au tem abfquevno hoc auxilio fani^s tati redditus eft, nifi poftmodum ligni fandti ope diuina. Nanque mali reliquias ab argento fortafle viuo nondum in totu exhauftas,8c tamen fomitem fermetumq; con« fopientes, nulla ab eo medela ve^^ hementius ad integrum potuit eli dere. Et vnum demu eft, quod c6= tra huius noxas omnes egrcgrie fa cere deprehenfum eft . Quanqua funt,qui philofophicas fuas aquas impendio pr^dicarut, qua euentus fruge norut i;,qui funt experti. Pri mufq; loanes cognomento Alma nar Hifpanus theriacum introdus xit liquore,ali/s potus fuosCfic enf appellabaOmagnifice venditantis bus,q adfcenicas & mimicas quaf da iacftatias deuoluebatur; quibus

e.iii/.

DE LIG. SANCT.

<3um morbum n5 propulfarcnt,ad argenti rurfus viui linimera inuis ti defcendere cogebantur veru obi fcuroquoda fuco aliud quidpiam, quam hoc priefidiu deierantes,aut quiduis potius caufificantes. Neq; profedfooleifulphurati fplendida moueor pollicitatione. Quod etii digeredi iniignem habere vim cu tenuitate iumma facile credo; vi* rus tamen pellicere animu non ins duco,vt quod per fe, vel intro fum ptum ,vel foris admotum , nihil conferre vel minimum fit comper tum,propterea quod apyron non eft amplius . Neque enim fudores euocat,quod certe caput eft huiuh* ce eurationis,neque aluum ducit, aut vomitu purgat,aut etiam vri^ nas ciet,quae corpus prseftare folet hoc eft integru ac iynceru: led maxime fudatioibus virus hoc

NON PERMISC. 37 natum eft exterminari, funt enim meams commune totius emiflaris um.Namquod Syphilis dcexerci tatione cecinit, veritatis fortalTe fignificationem hac ratione edi:* derit.T eftimoniu eius hic repeta. Hiciubea tibi nulla juies,m^lla otia funto. „ R«ye moras, agita ajfiduisyenatib^ apros. „ lmpiger,ajjtduis a^ita 'Penatibus yrjo^. „ Nec tibi fit labor aerij curfu ardua motis ,, Yirtcki,rapidu inYalles defieHere ceruu, ,, Et longa lujlrare altos indagine faltus. „ Yidi ego Jcepemalu,qui ia Judoribus omne ,, Finijfet, lijuijfet in altis. „

Sed q non Iit tutum hoc experime tum, neminem latet. Ac fieri quis dem poteft,vt in leui malo hoc fc quatur , in grauiorc vero vix los cum argumenti veri trahat. Quas re cum alia qusedam remedia pers ftrinxiflet,mox infert:

Arcento melius perjoluunt omniaYiuo.

DE LIG. SANCT.

,, "Pars maior. Deinde qua ratione in^ uentum fir,fdte confingit nonhu mana ope , fed deorum detedios ne,vt ambigendum non fit ab ex^ perientia mananilTeXed nc fingu^ ia pcrrequar,cum dixiflet: Miranda „ etenimyis inftta in illo „ Siue ^ id natu ejlfuhito fri^ufip calortr^ „ Excipere^ 'Ynde in fe noflrum cito contra- ,yhit ignem. Paulo pbft fubnedit, Siue alia yim fata illi 6" natura dedere^ „ Cuius &■ inuetum medicame munere diuu „ Di^reffus refera,p enim admirdda deoru Munera -praetereat ^ An hsec obfecro dodifTimumpodam fine caufa di xifTe exiftimamus , ac non potiu s perfpexifTememorabilis auxili/ hu IUS venerandam inuentionem ex=: perientije tribuendam? Neque ves rb mihi velim obijd vetufliores ad uerfus fcabiem hoc vfos efTe.-Id e* nim eft Empiricoru ad fimilia trans

NON PERMISC. jS

litum temulari. Atq; de hac re ni- mis fane multa. fupereft,vt ad pos cula illa philorophica redeamus . Nam idem poeta tantu vhum illis condonat morbi reliquias difpera gendi, etiam ftratis fudorem mo:* uendo.Sed accepi fuilTe nonullos, qui alTeucrarent fola medicamem ti potiuncula, quod lachan habet clota aloemq; ex myrti codione fefe permultos fanauilTe. Qjuibus non magnam fane fidem habere, nili in experimenta produxiifem fupradida medicamentorum ges nera adiedis didamno, attrady^ lidis altera fpecieCque cardum be nedidtum vocant ofFicinse^inula, fcordio,h.f der^q; tu folijs tum las chryma , qu£e non parum valuifie comperi. Omnia igitur ea ex vini ftillato liquore in fimo computre= Icere equino linebam ad quadras

DE LIG. SANCT. ginta dies,vafe vitreo bombyli/ in morem conflato, exadtc obturato ne cjuid expiraret . Deindfe limul vt infinitam tenuitatem cum mcs dicamentoru facultatibus acquifi uiflTehoc artificio laticem illu fpe* rabam,fuauiter ampulla tradans, quod lympidum apparebat, id ves rb qmolliflTme fieri poterat diffun debam in aliud vas;& addita,pro modo aqu^ illius , portione aurei noftri puluifculi,quod paratum a chymifta illo nadus era,& cryftal Ii in farinam redadi fubdupla,ite rum tatudem in fimo ad infolan# dum habebam. Deinde relido eo, quod fubfidebat, quicquid pelluci dum exrabat,detraheba ad vfum fcruans.Eius porro liquoris potes ^ tiflimi pretiofiflimiq; guttulas tas tum decem vel fiimmum quinde^ cim,ex aqu« buglolli vncioIa,fac

NONPERMISC. zs

cKaro.ac cinnamomi mometo co^ dittC in balneo ipfe praebui i/s,(]|ui arthritide inexpugnabili cruciaba tur,&: reliquias mali ab vnftione abigere non poteranr.Ne quis au tem chymiftarum inuetum putet eiufmodi praeparationem, quae pu tredinemaccerfit, afcribam quae Gal.in compofitione medicamen ti Her? quod fub terra meies tres linebat, tradit : ccuTH <roi HT^

fpoc^jx<xnp')f(K<pH HtAasruTifiKOp i^yikco-

'k (pck^jxccKO^ > ^9 ^ C'5r«vog02Jya){M©- &u7S(r(po(fl^6^ W sv^iCdQjo (twdQg in

uocrogv^ocjt, Ti oiop (Th'4'OU toc jXi)(^{vroc Tiiiifojxisi^ocf Titi* 6v(^^ac^J iTfQ^dSH^TnHHCfou

Que fic vertas:hoctibi eft fecun ,, dimcdicameti pr^fcriptumrquod „ pluf^ decet medicame efficit aftri „ €torium.Quamobrem vehemens ,, te aftridionis vim corrigens, qui „ primus medicamentum hoc com „ pofuit,ex eo quod defodit dc quafi „

DE LIG. SANCT.

„ putrefcere fiuit,tcnuiorem mifccl „ laneorum naturam reddere conas tus eft.PauIuspr^terea in entatico ftelliones ex aceto maceras trigin ta diebus in fimo defodit.C^teru qualibet occurfum fuit marcori il li putri refinofis pinguibus alijfq,-, nunq tamen perfedrum cft,vt fos mes viuax,qui femper corpus ex^ ercet, reftingueretur,nifi metallis ci illius opera, qu^ reuera vomis ca liquoris jetcrniCvt Plinius aps pellauit)quafi vena quadam lons ge lateq; diues cefenda eft. Rede quod idem venenum rerum oms ' nium dixit, vtquod banc diram labe & immanem folum perimat; fulphur autemCquod autore Gal. tenuiffimas partes habet, adeo vt animalibus venenatis multis refis Ifat, vt turturi & draconi marinis, cuqj terebinthina lepras,lichenas, ,|

NON PERISC. 40

proras,extergeat)n6 penitus repel lat. nihilo tamen fecius hoc fupc^ rius malo cfle non valuit.Exquis bus illud necclTario efficitur, arge tum viuum abdita quadam vi nec fatis explorata rationi, morbum iftum propulfare. Quod fi per fe id facit, vniuerfa mali curatio ad eius efl experietiam conferenda. Verum priufg finem facimus,no fuerit incommodum paulo altius ortu ac natales eius fcrutari , quo iimul natura eius planior fiat, fis mul ne fupina quada infcitia hys drargyron & argentum viuu c6= tra Pliniu idem exiftimauilfe iu« dicemur.

De origine ar^hi'\>iuiy&‘ ah hydrargyro dijferentia:de^ noxis eius tollendis. Viui argenti natiuifcaturigo in argenti fodinis Iatet,quippe Iapis cft i/s in venis , qui vomicam illa

DE LIG. SANC.

argentei liquoris profundit , fed non largiter inueniri folita affirs mant,tametfi in metallis fine co d:ione in lacubus fui coloris pluri mu nunc reperiri confi:at,8c nona nunquam vna cum vaporibus e terra elatum in ipfo videlicet gra mine.Adeoq; fua Iponte nafcinc mini dubium hoc tepore.Hydrar gyros aute authorc Galeno fa(5tu quiddam eft,quod ars etiam emi ni; hifpanici gleba,aut vt Plinius ait fecundarijCqu^rubigo metals Ii eft,& non nifi in fornacibus rus befcit , fterilefq; plumbi vocatur) eduxit tradatione. Quo nomine idem Plinius palam hydrargy « ron & argentu viuum diftinguit, cum tamen perfpicuum fit Gr^cis idem genus fuilfe , qui tam natis uum g faiff um hoc appellant nos mine, fiquidem inueniturCinquit

NON PERMISC. 41

Dio{corides)& in argetari/s fodi* nis cum eruitur argetum, cameris „ earu pendes & in guttas concreta „ hydrargyros. Addit tradere quofi dam, per fe in fodinis etia inuenic ri; vt cofentaneu fit,no alia de re g denatiuo eum agere argeto viuo. Itaq; perpetua liquoris vomica ex eo lapide,qui in argetum excoqui tur,manat: & illud certe eft, quod perfe dicut inueniri,qu6dq; in las cubus luo colore line coctura exi< ftit:imb in cameris in guttas cons cretum no aliud fane fuerit, quam fu^ cuiufdam lp6tis,licuti qu9d in gramine vaporibus exhalari dixis mus. Ac fortalTe Vidfruuio accede tes ide elTc,nec iniuria, credemus, quodait,Cum foditur anthrax ex »» plagis ferrametoru crebras emitti lachrymas argeti viuirquae a folfo »» ribus ftatim colliguntur.Quae ver

f.j.

DE LIG.SANCT.

ba ad argeti viui genus natiuu fine vlla dubitatione ptinet.faditiu ta^ me ctia habet Vica.cugleb^collcs &x conijeiutur in fornace propter humorisplenitate,vt interarefeat, e quibus ignis vapore fumus fuici tatur,&cu refedit in folu furni, ins ueniturefleargetu viuu, exemptis glebis e£e guttje qu£e relidebat, pro pterbreuitatesno polTunt colligi, fcd in vas aqu2ecouertuntur,& ibi inter le congruunt, & vna confiim dutur.Quas ipiius eft argenti viui quadamtenus conficiendi ratio,in folum fiquidem furni reles fumus in hydrargyron perficitur . Quo magis mirari folco quid Hermo* laum inducere potuerit,vt ex mar more argetu viuu elicere V i<5fruui* um fcriberet:& quid, fecutus eum Marcellus ex marmoris cernetis 8c alTulis,quas marmorari; dei/ciunt

NON PERMISC. 42

code fere, quo fit ex minio modo, illud ipfum coflari dixerit,quod la ne nufq apud illu authore inueniss re potui.certu eft tameeode in lo# co de marmoraria eum idudrione ad tedoria tradare:fed quid ex eo collegerint diuinarc nequeo , nili forte exiftimarutjficuti fil marmo rofum legimus,fic & anthraca mar mor efle, nulla inter hoc & lapide differetia.Porro in vice argeti viui hydrargyru Plinius coficit duobus modis,fed neutro plane modo V i< druui; , altero Diofcoridis : prior ^reismortarijspiftillifq; miniu ex aceto terit. Alter patinis fidilibus impolitu ferrea cocha, calice cooi; pertu.argilla fuperillita c6ficit:de« inde fub patinis accenfo follibus cotinuo igni, atq; ita calicis fudofe re deterfo,qui fit argenti colore & aquae liquore:ide guttis diuidi fa**

DE LIG. S ANCT.

cilis,& lubrico humore conflueret Q119 defcriptio noftru argetu viuu repr^fentar, quod ftareCvt ille ins quioloco nefcif, micat tremitq;,8c fuo podere huc illuc facile fertur. Atqui polfrema Plini/ ratio nolo , ge a Vidruuiana diffidet, cu fumi vapore vterqj argeteu illu fudore cliciat.Sed videamus,quo tade ex minio pareturma ex fecudario ins uentu hydrargyron Plinius ait,ex Hifpanico Diofc.& Vidruuius ex glebis anthracis priufg tradatios nibusadminiuperueniatur : quas tradationesmini/ ille deinceps o< ftendit.Ac miniu quida natiuu rua de effc aliquod putat,n6 modo fas du & elaboratu:Plinius ctia lapis deefle exilftu, venis permiftu,in os mnibus fere argetari/s iteq; plubas ri/s metallis.Quod alteru dixit efs fe mini/ genus,Barbanus no ex iis

NON PERMISG. 4^

Io Iapide liquoris seterni vomica componi interprctaturrfed i/s,qui cum eo inueniutur,quos quide fis mul repertos fteriles vult efle plu* bos.Nonullis forte videbitur exus ftu lapide anthraca Pliniu intellis gcre,aliu a plubis futilibusex quo fit fecudariu:quado aliud quide cft miniu quod ex arena fit cocci nis tore, e qua etiam nuc in plyfinatc (vbi primu humore hauferit) arge tum abire viuu ac fecerni voIut:as liud vero ex glebisCvt fupra vifum eft)c6flatur anthracisjqu? areices tes argentu viuum relinquuntrters tium ex lapide fit arense mifto in Hifpaniarpoftremo aliud ex pium bis, quod fecundarium vocatur,cx quo folo hydrargyron Plinius elis cit. Quare hallucinatus efie alios qui videtur cu arenas teri,dein fas rina lauari tradit, fi no autumat ex

DE LIG. SANCT.

arena miniu fieri.Sed cu dicit inue tum miniu a Callia, initio fpcrate auru poffc excoqui arena rubente in metallis argeti,nihil aliud indi care eum puto, q vena mini/ lub^ rufo colore habere circa Ic rubru pulucre,quem quida natiuum mu niu nefcioqverc exiftirnar. Qua»* fi fit aliquod perfedfu,n6 tradatio nibus exercitum. Etfi Theophras ftus illud ex arena genus awfo4>uU vo citet, idcirco tame afleuerare haud debuit hunc pulnere veruminhim efle,de quo folus Vid.mentionem fecir.Quauis PIinius(inquit ille) natiuu quodamodo videatur ad:* umbrare,rubinos,quos carbuncus los vocat, eode loco fieri dices. Au qui miror cur carbuculos rubinos iterprctetur hoc loco iftius author fenteti2e,nifi quod dilucet, ipfc opi natur mini/ lapide, que anthraca

NON PERMISC. 44

Vi<Str.nominat, huiufmodi gema efle, qua Plinius aliiq; carbunculu dixere,cu conftet vix eo in genere vnicam gemma follile reperiri in Thclprotia,<}use anthracitisdicas tur, carbonibus fimilis. Adde quod multa coloris fimilitudine praeter vlla nitoris ratione carbuculi no:s minatur.iedhaecdifFicultas latius a nobis i Seplafiario explicabitur: vbi illud ctia difputauimus,poffit ne ex minio iam ad vngue elabora to fieri argctu viuum. Elaboratur aute no lotura tatum,quod nequa* quam prima,at fequete fit melius, fed & excoquitur.miniu aute nati* uum ficubi adumbrauit Plinius, no alio loco fecit, g vbi de Colchi co egit, hoc in rupe quada inaccef fa,ex qua iaculatesdecuterethabe ri,fed adulterari prodidit.Tepera cura aute minij fufilT.docet Vidru

f.iiij.

DE LIG. SANCT.

uius.eui vt adueniat colores, lotio nibus & coduris crebris egere du »»cit.Tunc cnimCinquiOminiupro «prer argeti viui relidione quas in »» fe naturales habuerat virtutes reli »» quit,& efficitur tenera natura & vi «ribus imbecille.Nucin hoc fumus, yt fciamus,vtru melius ceiendu fit argetuviuu;faditiune,an natiuu. Quod facile indicabimus,fi genes ra figillatim enumcrauerimus.Pri

mu igitur fcaturies habetur, quod inter metalla repetitur . Aliud vi plagaru exilir,du gleb^ ferrametis eruuntur, fit aliud ex mini/ lotura qu9 varia eft.fii{citaturetia ex fus mo vapore ignis 1 patinisfiuefors nacibus:hoc refidet,illud fcandit. Huic proximu ad hxc quod ex fes cudario fit lapide,no nifi fornacis bus rubefeente ac exuflro , in faris namq; tufb.quod ad differentiam

NON PERMISC. 4f

puto hydrargyro dixifle Plinium. Quam bifaria parari ex eode fu== pra monuimus. Cu vtraq; ratione fiat & ex vero minio quoqj,fed nis fi exufto hoc lapide no ante extra^ hif hydrargyros.quod auteex Hi fpania, aut Cvtmauult Barbarus) Iheria.importabatur Roma, minis um,co<5l:ione priusCvtvideturPlis nius indicarc)pcrficiebatur.hoc te porc miniu no excoquunt, vt no^ tat Georgius Agricola,timetes ne totu in argetu viuum foluatur. Ex ijs tot argenti viui differenti/s mes dici olim fa(Sfitio vtebantur,haud Icio qua dudri ratione,ncq;ft:atues re polTum ex fecundario ne fa6to, cu id tantu Diofc.fcribat ex minio fieri , quod falfo cinnabaris dicis tur,&fimilem,quam Plinius,c6fis ciedi eius via lequitur.Cumq; pias num fit Galenum ac Paulum ex mi

DE LIG. SANCT.

nio prseparati duntaxatmcminifj fe , Mula natiuo mauult vti . Ego exiftimo fadba illud non ta crafla=» rum clTe partium,qubd fublimatu veluti confletur, aut vero plyfma- te ex aceto fit concinnatum , quas duiefunt corrigendi natiui ratio»: ncs.Iubens tamen eius abitincretii extractione , quod fit a fecudario^ quia plumbi naturam puto refipe» re, quod fteriliillo plumbari cura» tur, vftrinamq; flagitat ; & aliud,; meo iudicio , propius ad argenti naturam accedit . Sed de argento viuo,mini6q; fatis iam multa, vnu addemus, cmabarima Theophra fto multffq; ali/s minium etia di» ci,ob veri ac lybici fimilitudinem: vnde cinnabrium hodie quoq; di» citur fiCtitium quidda , de quo fu» pra in cinapro.In eo interiore mu rari forma nolunt, adeo vtperre»

NONPERMISC. 46

ficcationcm quamcucj; non dcgc« neret in aliud genusicu vel ex me« tamorpholi chymeutica redeat ad ingenium,ita ab igne indomitum manet, atqjCvt dixi)in tenore coc ftar.fed neq; hoc neq; fulphure cos crematu fi reapfc cremari potefi: Cquod a corylo tantumodo fieri di citur)eandem in medendo retinet facultatem.Porrb mina , quje ho:= die ita appellatur , pallidius quid^ dam cft:quod ex plumbo chymifti caquoq; paratur induftria .Obis ter hic admonendum duxi Plinij locum in mini/ adulterati depres henfionc , in omnibus quos quide viderim libris,corruptum mihi vi deriivbi hoc modo legi£; ferri ca^ « dentis lamina fi non fit aurum des »

f>rehendi illico.Vbi purum, vnius iter^ permutatione,legendum ces ieo,id quo modo fiat,vnus Vidru

DE LIG. SANCT.

„ uius manifefte docet:Ferrea(ingt) „ lamna fumatur, in ca minium im« „ ponatur, ad ignem collocetur, do» „ nec lamna cadelcat,cum e cando» „ re color immutatus fuerit,eritquc ater,tolIatur Iamnaab ignc,&fire „ frigeratum reftituatur ad priftinu „ colore , fine vitio feefic probabit: „ fin autem permanferit nigro colo „ re,fignificabit fc efie vitiatu. Sub» olet mihi caufam mendi fimilitu» do illa auri,quam Plinius fupra i;s «« verbis attulerat: Auri modo proba „ tur,auro candente fucatum nigre „ lcit,fyncerum retinet colore. Dein „ ceps de minio fiibiungitrlnuenio „ & calce adulterari,ac fimili ratio» „ nc ferri candentis lamina, fi no fit i, aurum,deprehedi.quoddo£tis ex» cuticndum relinquo.Sequitur , vt argentiviui noxas tollamus.quod equidem accepi ex olTe cuiufdam

NON PERMISC. 47 corrupto,quem perundum ab Em piricisplus decies fercbant,non fc mei emanauifle. Corrumpi autem ofla, nobilium dentes matronaru hoc fuco nitorem qu?retiumpros bant.narrant etiam magnam hu« ius vim ab i;s,qui aurum argentQ inducentes paralytici propemodu fadi funt.in balineo extrahi : qua extradionemimpoftores quidam vulgo profitentur, qui medicamen to nefeio quo elicere fepofle totu c corpore argetum viuum ad oftes rationem non dubitant affirmare; qui a dodis interrogati, fit ne alu quod medicamenti genus quod vt magnes ferrum , ita viuum ad fe argentupoffit raperetrefpondent, efle quidem , fed proferre verfuti homines recufant,ac nos auerfan tur;& potentibus,auro fieri in au* res infufurrant,quo pluris fua ven

DE LIG. SANCT.

dant remedia.Ex quo licet coni/^ cere, aurum argento viuo familia re ac cognatu eile : led hoc potius aurum in le corripit , quam con^ « tra.diccnte Plinio : Omnia ei in^ t» natant prseter aurum. Id vnumad *» fe trahit. Quare rufpeftum eflepo terit quod apud Diofcoridem le* gitur cum certa quadam velutpa rcnthefis notula , qua vt obelifco Ipuria confodiuntur : ?• jgua-s

VUTisi Mvforctviij

Ky e«u/*«?oj)/J»oR6H^«:.5ed Vt argento vi uo aurum potum remedio fit,non cotinuo fequatur,hoc illud attras here. Amplexatur certe aurum hy drargyros ita palam, vt cu ei inna tent cun<^a , folum aurum conle^ peliri confpiciarur:qudq; id foue- at melius , (ic ipfi firmiter hiererc gaudet. Neq; vero incaufa efledi xeris auri grauitatem.de cuius p6

NONPERISC. 48

derc nihil hjefitamus , vt locum mihi habere non videatur, quod Vidruuiustradit, non ampiitus,, dine ponderis , fed genere fingus ,, larum rerum grauitarem cfle non „ negandu,fcd audiamus qusfo mis= „ raculu:Cum iinrCaitille)quatuor„ fextariorum menfurg Cex argento „ viuo)cumcxpenduntur,inucniun „ tur elle pondo centum.Cu in ali^ „ quo vaic eft confufum,(i fiipra id lapidiscentenari/ pondusimpona „ tur,natat in fummo,neqj eu liquo* „ rem poteft onere fuo premere,nec ,, didere, ncc diflipare. Centenario „ fublato,fi ibi auri (crupulus impo ,, natur,non natabit , fed ad imum ,, per fe deprimetur. Cuius ipfe rei periculum facere vereq; iftudex* periri cupiens, in argetum viuum vulgare plures monetje aureae fpe cies indidi : nullam tamen ex ijs

DE LIG. SANC.

pefTum ire vidi,vt no aliud fufpi* carer obftare, g argentum ycl aes auro mixtum , quo minus degra« uarenturrquomodo fit in pumice,’ qui ob meatuum raritates acrem concipiens in aquis non fubmers gitur , cum tamen lapidis natura in profudum ftatim deuoluatur. tradunt ite in malTa plumbum ag glomeratu defidere,in lamina ves rb dilatatum innatare. Ac fortalTe in quo rem experiebar argentum ' viuu plumbo affufb,quod fieri au« dio,aduIteratum erat,aut quod vc

mitti fu portet.nihilo fecius tamc quicquid aurieft,vndiq;am pleditur.qua nimirum parte id ta git,feq; illi ira adiugit,vt nifi igne non fugetur.Qjuod naturali quo^ dam fieri confenfu,quam fympas thiam vocant, arbirramurrquems

rius efle quo id fiat, auru cos

NON PERMISC. 49 admodu ad grauilTima qu^qj onc ra vna palma nuq deprimitur,no quia robur illi , Ebeno vel quercu fit firmius : fed quod lege natur» illi cocefifum fit,vtrefiliat adpres mentia.fic fcrupulus auri grauita te quidem fua centenarium argeti villi pondo no ideo diflipat^uod id pr»grauet , fed quod fbcietatis eius amore argentum viuu fecum illud ire cogat.Neq; tame negaucs rim , lingularum rerum grau itate genere fuo conftare , cum pala fit etiam minimum faxi fragmetum ex infinito aere in terram pr»ceps decidere»& aquas permeare,ex iif» q; in vadum delabi . fed contem* piatio huiufmodi alterius eft loci. Hic tatiim habui affinitatem au* ri argcntiqj viui oftedere,ne quis pofthac cxiftimaret argentum vi« uumad auri attraduc6meare,ncfr

g-J-

DE LIG. SANCT. dum argento viuo aurum efle gra uius. Quod tantu abeft vt fatear, vtetia fim aflenfus Diofeoridi,® illud interanea difrumpens dilffi panfqj pondere fuo perimat.Nam & argenti fpuma non alio modo ofFendit.aurum vero quamuis co^ piofum, intus ingeftum grauitate fua nocere nondum eftdeprehen* Ium. Aduerfus autem argenti viui epoti noxaspriuatim valere lac co piofum etiam bibitu, ac vomitioa

nibus deinde reieau/cribitDiof. Quaob caufam itaris hoftrjeme^ dici lac caprinum vel afinihu fes cundu argeti viui illitus non ines pte imperauerunr.Ego tamequia vomitionibus reijcere iubetanti- qui,adalia me remedia malui <6:: uertere. Nempe cu heraclidefire^ re dedi,q, coualefcentibus & ad vi au redeuntibus fit vrilis.-etiafi me

NON PERMISC. 50

ru hicpIurimupofTe exiftimet^vt ca ob re pute dixifle noftru poeta: Tetiipore non alio^eneroji pocula Bacchi ,, Annuetim fumenda tibi^puru^ phalernu^ ,, It chia^^ pateris fpumdtiarhe ticalargis „ Poteft & altera caufa afferri:

^ multa fiat in perundionefpiria tuu exolutio, qui re£te vino repa^s rantur.Ex quo illud oraculu:Qji£e »♦ longo temporisfpatio extenuata,»» lente reficienda enc:qu2ebreui,bre »» uiter.Porrb autem decoctu lini & »» ormini Diofiprodeffe commcmos rat:vt i/s ab iliitutotu luftrari cor. pus non intepeftiuuiudice,quauis ille author argento viuo tantum epoto id auxilij afcribat,lic femen vrticje c6fert,vinu quoq; ex kyfib po , origano, &c abfinthio efficax pr§dica£.Itaq; vltima cura fit his ctia totum corpus abluere ac veluc expiare. Ad quse fi ea adiugcs,qua5

DE LIG. SANCT. '

attuu compagines c6foueant,quo niam exangues funt cx partes, ac facilenatiua imbecillitate fluxios nes excipiut,no aliud profedoprg fentius queat remediu excogitari: & fi quando vfii venit, vt in fuffis metis ac thpomatis cx fublimato ac minioC quod miror tentatum, cu Plinius tradat, qui miniu in oflfii cinis poliut,facie laxis veficis illis gare, ne in refpirado pernicialem pulucre trahant)auram venenata aperto &c hiantcCvt fiOorc ?groti cxceperint,fiue etia puluilculo illo chymico vfi fuerint, infequeti fta cim die cryflallo tenuiflime pers trita ex amygdalino oleo reces exs prclTo, periculu fi quod inde impe det,propulfare tanq amuleto pfen tiflimo foleo. Quin etia noui,q di ceret fufione cryftalli, quod plubo vfto, fieri tradut,viui argenti fubli

NON PERMISC. 5t matione ita fc correxilTe , vt nihil prorfus incomodaret.Cuius rei fis des penes authores fit, in me quidc certe nolle experiri.Vincit aut om ne opera impenfamq; diuina pros culdubio medicina’, neqj vnq fas tis laudata , nifi c6taminare£ vere pura ligni fandi potiucula. Adeo delet labes omnes, vel fua fpote a morbo,velab argeti viui perudio nibus c6tradas,vt ne veftigiuqde relinquat vllu,fed purgantis ignis more expiet.De cuius c^lefti natu ra ac dote dcincepstradabimus.

. De ligni fanBi dote, natura, ^lifiribus.

Quid Iit lignum fadum, quate nus ab Ebeno differat, quale 8c q multiplex fit,fuperius attigimus, vt nihil opus fit longa oratione le dores fatigare : priufq tamen ad vim eius ac natura aggediamur, dote eledione perfequemur.Na

g-ii/*

DE LIG. SANCT.

quieunq; hac de re fcripferuf, non fatis fideliter cius retuliffe comen# datione videtur,cuguaiacum om^s nibus anteponfit,vt eoru teftantur defcriptiones.Ex guaiaco aut prg ftantiflimum putat, vt ait Huttes nus,in quo qplurimu nigri eft , fic cx ligno fando materia fufcam & flaua deligut, addunt de i/s quida cu maxima medullari parte nigra. Cuius etia cortice melioris notse

' ' ' ‘ "X,

pullum exiftimat, qui guaiaco fir* miter obh^reat. Na in palofadto no ita agglutinatur, & cinereo po tius vifitur eplore q nigrortametfi funt, qui non tantum virium tali tribuunt materi£e,Eft etiam palus puftulorusmagis & pene buxi cor tici pximus,in guaiaco vero ineft velut l^uor qfpia, dicente Syphili: 1« cortice lauri Exteriore^iretlceuor^ Qui cortex profe<5to no itaden=

NON PERMISC.

fus.immodice durus eft.Iam palus quo minus in corde atri exhibet, nocprgftarior, deguaiaco contra fentiuc indigenaeCvtcertb ipie acs cepi)pali aute pr^fetius feper prae fidiu animaduerti . Cauedu tamen ne buxo fallamur, cu vtriufqjmaj: teries aquis fidatdiic cralfiore q buxus eftcortice.Quida ex ijsqui de Gallico morbo lcripferunt,cro ccuCvtcrepat)lignu infirmius ccn fet,&: pueris mulieribufq; fanadis accomodatu. Cuius naturam Cinjuity cum nemo fatis defcri^ferit,adyn' gue cognofcere ^uis poteff Equidem vt finitimasefTevtriufqj fpecies non inuitus fatebor, ita guaiaci tenues cflefurculos negabo, quod fibi no^ nulli perfoafcrunt, quia diuerfum habet guftu ac odore,neq; vt illud rcfinaceu quiddapingueq; incefu fudoreprofuditmififorte id accis

DE XIG. SANGT.

dit ex regionu varietate, de quo no aufim aliquid ipfe ftatuere,fed ad cos g huiufmodi infulas viderut, re tota referenda puto. Ex quibus alius caflaneas , alius olius fpecie frudui attribuit,videlicet in re n5 fatis, vt videtur, illis perfpeda. guaiacu verb,quod ^maxime chV gendu effe diefit pinguefcit,& pon dere pr2eftat:cuius feneda.tumas credine, tuleuitateeflerede opia natur. At palus fadus vix pingue fcit,nec refinaceum (pirat,adeb vt ne ab inflamato gde defluat quica q,grauis tn efl: etia vfq; ad iniracu lu:na 8c minutiflime concifus , vt diximus,haud fupernatat.Rccete porro volut ab incifionis tepore, verere aut ab orru,fiquide craflios res truncos pr^ferut.nos arbore in tegrx xtatis qu2ereremus,qu£e tuc maxime in fuo cofiftit vigore , &

NONPERMISC. n viriu firmitate habet,du fucci bo^ nitate turgefcit.Na fencda piatas ru ad auanfim,vt grsci dicut,vers ges.caru vires imminuit,infirmita teq; diftabefacit : cotra iuueta ads huc tenella mollidrq; eft , q vt in maturu pfedumq; fuccu, immiflu nutrimetu percoquat:tenuis pr^te rea eius alimonia eft ac vegetabis lis, qua fere mittit ad incrementu. Qjiare tu materies decerpenda, cu iufta libi magnitudine acqliuerit; neq; tn ampli caudices expetendi, aut trucus arboris radicibus pros ximus,quod in guaiaco fere fit:lcd neque furculi exiles, in quibushus moris plenitas cito inarefeitrques admodu in illis propter vaftitatem vernaculus fuccus magis magifq; exhauftus,minorfit indies.Quam ob rem maiulculi fere rami cadens di,qui fuccu fibi datum a natura co

DE LIG. S ANCT. piofu aliquatifper in iufta craflitfc coferuar, vel emori certe in ea co^ ditioe fanie no patiutur, materi ve corrupi qualitate.C^teru qui ra dices putat meliores, n? illi aliqua . moueri ratione videntur,& i/s for taifis interdii vtutur indigcn^;an quia plus feper in illis etia reces ex cifis fucci infit,n6dico. fieri enim poteft, vt certo tepore lignefcanr, minufq; fucd genitalis obtineat, quomodo apud nosin arboru quos q; radicibus veris tepore folet ob;* feruari.Vere Cinquit VixSt.) arbo» res fiunt pr£Egnates,& oesfu9 froa prietatis virtute effcrut in frodes, anniucrfarid fqj fruftu s. Vis igitur Cvt ita dica)amoris in radice nes quit efle eo tepore, qu? in frodes ac caudice abfumif. q? fi reflcdaf in crus radicibus vicinu huiufinodi amorisgratia.vt ab furculoruca*

NONPERMISC

lore per medulla nequeat pertrahi, ftolones huc couerfo humore j^rs multi prorepet. At ii veru efl: in pas Io,quod deguaiaco Syphilis feris bit,vix mihi locus radicis in vfum adhibedsereliqui videatur.ait eni: Ipfa teres ingenpp ingente\ertice ah alto Dijfundit femper \iride fetnper(p comate Arbuteis Jyluamfolijs. Id etiam buxo familiareeftcum ali/s quibufdam inter iylueftres arbores, folia vt no amittat . Igitur ii femper ad eum modum lignu fainlfu viret, par eil ei alia fubinde folia fuccrefcercrno enim i/s,qu2E retinet comas, eadem folia durant; proinde vt inarefeae vetera, circa folifitiu euenit.Quas do ergo radicis vfus erit, pullulans tibus identidem ramisf quod inteh liges idem poeta, ramo ac robore potiufq radice facerdote luftrare laborantes finxit quamfcitiilime:

/

DE LIG. SANCT.

„ Ajlahh(t(0animis trijles^rcor^orafcedi „ Sq^letescrujlis omnes, taho^pjiuenteSy „ Qjws circunfujos alheti in'\>ej{e jacerdos „ Pura lujlrat aqua,& ramofrodetis hyaci. „ Et alibi, ilia omnis, qua cernis, ino^s

„ miferanddcp turha „ TaSia deo ejl^eteru^ luit comijja^aretu „ Cui \fotis pcihuj^ piis,numerif^facerdos „ Conciliat 'i^ates diuos , 6* Apollinis iras. „ Lujlrati ingentes ramos,b- rohora pin^cg „ Arboris adueHant teBis,lihamine cuius „ Yi mira tfddce labis cota^ia^ellut. Item, ,, Continuo faciles nym]fhasJolem(p precati „ Inta^i nemoris ramos, & robora ab alto „ CoueUare parant luco,medicatd<p fumunt „ Pocula, p-o ritu gentis, quo munere tadem ,, Contagem pplere feram, &'c. In bus nulla radicu metio multo quos runda opinione reliqua arbore for tiorum.Hue accedit, quauis illi radices vfurparet, vix tame nobis idem cocedereturj citius nimiru g

NONPERMISC. SS

rami,arcfcetibus.Quas ob res mc^ lius eftfucculentum dc reces,quo<i annum,{i fieri poceft,non excedat. Sed vt tepeftiua quoqj materies ha beatur,etia atqj^tiam curandum. Nanq; inter viros dodrina perce* lebres couenit, caedendam tum ma teriame{re,cufub terra difeurrens luna fertur.Quando aute luna in« fra terra fit,& quando fupra,Gons ftantinus Gaefar docet, & authorc Plinio omnia quae caedutur,carpu« tur,t6dentur,innocetiusdecrercen te luna,qcrefeete fiut.Lume itaqj lunae ligna molliora facit, quaque hac ratione (c<ll:a funt,a putredine incolumia permanent,quod Golu mella no nefeiuifle videtur,omne inquies materia fic c^fam carie no ifeftari.Sed an ad ifta barbari qui lignum ad nos dimittut,aduertar, ij viderint,qui curiofe fimilia cqn

DE LIG. SANCT.

fcdantur, fuo forte ritu nobis illa c^eidut robora. Mihi tamemagnoi pere plaeeret,tum ramos xJei/ei,cu vigent maxime , cumq; ad eos ol mnisfe virtus couertitcquod mihi^ tunc cotingere viclefur,cu fru<auml ad maturitate perduxerit. iieuti &' flacceicente frode radices iex terra' in fc fuccu rccipiut,fic in maturita! te fruduum anteq folia fufculiqf marcefcanc liauriendofucco refii^ ciuntutjVt plenitate vigelt. Quod V iiSt.non videtur ignoraiFede C£ei' denda materie,cuius funthiec ver „ barEdito foetu,quodprius in aliud „ genus decremeti detrahebatur, cu „ ad difparatione procreattonis eft „ Iiberatu,inanibus & patetibus ve^ „ nis in fe recipir,5dambendo"fuceu ,, etiam folidelcit, & redit ihipriftitf „ nam natura firmitate.Id quod ide autuno tradit accidere. Si cuives

. NON PER IS C. S6 xo collibitumforcrteneros fedari coliculos, & turiones,melius id ve^* re conlequcretur.Atqj hiec dcele^ ftfone logiora fortalle. Ad quam addes,ca quas fupr^ dc nafcedilo^ cis comemorauimus.Deinceps lis gni natura & teperiem inueftiges musccuius qui qualitates ex guftu, odore,vifu, & a6Hone,qua in cor* pusedit,rimati rut,in calido & fic* co dominari ftatuerut.fed vili funt tame interuallis inter fe diffidere, dum ynuscalidu in fecudiordinis, qui tertio proximus fit, numero fa cic:ficcu vero in primo , qui ad fe# eundum accedat: Alter in fecundo ftatimcaliditatis abrccffu cofiftes re, nec ad claufulam huiufce metae vult pertingere,ficcu etia in prios re numeri interuallo feu gradu cos tineri. Adedqj inter calida medica menta, teperatiffimae fit natur#

DELIG. SANC. ^

non dubiu.Nam & cius elixatiius^ magnu corpori alimentu praeftar, I nec calidius eft,5 par fit: & vt vi* dcatur manifefte picrocholos bi* liofeq; naturae homines calfacerc, in aequabili tame ac quadrata ha* bitudinesegre vllamoftedit altera tionem: idqjplufculoetiatempo* rCjpr^fertim fi admodu tepcratam eius ligni potione,ex flaua fcilicec cofedam materia/umpferis . Na pars ea, qu? aliquo interdum arbo ris loco nigrefeit, amara perfenti* tur : idedq; reliquis partibus calk dior merito iudicatur.fed hanc li* gni qualitate indigenas etia in pa lo rerpuere,non fecus atq; cortice, qui fimiliter amaricat, fando nu* : per ipfc cognoui . Et nos magno ieniperfucceflus profectu id fequu : ti fumus,vt ad eam vfq; parte de* ftulpta frufta in feobem elimare*

NON PERMISC. ^7 mus,quicquidnigri occurrerer,rca i/cietcs.Qua ratione no afpera.ac faftidi/ expertem prf ftabamus pos tiuculam:vtneq; glycyrrhiza,ne(]p meile aut faccharo , vnq fuerit os pus. Ac quid attinet iiccu vel calis dum reddere medicamenti genus, quod fuapte agere j)prietate,qu« vel lubftantiaru fimilitudine, vel miftione fequitur,natum aptdmqj eftfQuod ita efle no latuit vnu ex ijs, qui de Gallico morbo dialogu c6pofuit;C«w Jlt(Jn^uit')omnibus fuafum rejtnas omnes olemtp fundentes arbores caliditatis 6* jlccitatis ejfe non ex- pertes,ide de hac arbore pojfmus ajfi^na- re. At hocMcmcp jit no laboro modo.Nd a proprietate,yt ajferuimus,in huiufmodi morboyidetur agere.Hssc ille.No ncs gauerim tame, quin ex primarum etiam qualitatu coditionibus agat aliquado,Sed multo agit vehemes

D£ LIG. SAMCT.

tius ex vi illa interiori,qua fubftii tiale vocant forma. Nepe affe<^us calidos iuxta ac frigidos, & humi* dosperide vt ficcoSidifcutit.Qua vtiqj ex reteperiem eius maximi cognofcas.NaCquod miru eft)ma ciieros ac graciles pinguefacit,cxs inanic oboefos,ftringit 8c laxat as deb, vtaluu quoq; refoluerepuluis eius podo denariu triginta didite tur.Infantes ite perseq; ac fenes,& tam viros g mulieres adiuuat,atq; h?c omnia moderate citraq; vllam moleftia,aut corporis iadura effi:s citiQuocircateperata cius effena tura pernofieconuenitjiie quid dc guftu aliifqj qualitatibus aduentk ti;s,quas accidetarias vocat, adno te.Iaquos effedus ^ducat,qudfq; morbos curet , non neceffe habeo quicq cometari poft cruditiiTimu Huttenu,qui iudicio dodiflimoru

NON PERMISC. 5§ vfusmedicoru.eoruclemc}; experi6 tia fretus, omnia in guaiacopers fpexit ac ptradau it. Quadoquide certueftno minora,ne dicamaio^ ra,guaiaco,in curadismorbismas: xime pertinacibus,potilTimuq; lue ifta refipircetibus palu fandtu edis difle miracula. Na quos ratio non reftituit , diuina hac medicatione prope fola perfanatur,vt nuc per^: uagatu fitjdifFiciles morbos omnes ifti labi minime affines , nihilvc eius retinetes,hacvnius ope deleri. Sed pro hominu fide,varia appa- randi huius ratione hac ad re effe volur,nediuerfos videatur yname dicatio curale morbos , interimq; c6rrarios:cu cotrariu non accipiat fuum cotrariu, vt Auerroes, cuius & hoc documeto fulciutur,C6tras riapoffein eode cotigere obiedro, alteru in intefo, alteru in remiffo,

h.ij.

DE LIG. S ANCT.

Qjios hercle miror no intelligerc maius & minus no immutare fpes ciem.Praeterea quid eft ^,qui hxc tradit, ex Auicena a.dmi{it:medicina in duobus cotrarijs experta, alteri eoruper Je, alteri per accidh conferre , alicuius eorucoplexioni cotrarianon exijlere, idqj in decodo quod fit per vinum. Eca quisiftumqu^fo Ganimedemdijs nedar ad huc modum mifcere do^ cuitfNepeHebe,qu?a deoruiapri de poculis fuit, no vt nouitius ifte nunc primu ab Ida raptus pocilla^ tor,teperare (blita, fciebat fcilicet dea a tota fubftatia arbore agere, cidfq; curandi ttiodunercpicrafin abfolui.Efi: aute epicmfisCvt docet Gal.Therap.)cumidquod vitior fum eft paulatim vacuatur , & in eius locujquod eft falubre reponis tur.Qua curadi ratione ipfe vtens dum exiftimat,cu indicationes fis

NON PERMISC. S9 bi repugnares incerta luccurrendi faciut ratione. Quis aute no videt fudoribus vitiofos fuccos exinani ri,&falubres,Iigni cum calore nos ftro famiIiaritate,reponi?Cum vel ifti,qui viribus cius reclamant, c6 fiteantur hac potionem nihilo mis nus nutrire , q ius pulli codtione cofumpti.Et Ferrus dicat:arcere at^ expellere a corpore omne aduerfum ojfi- ciens extraneu. Ad quse addo,lignum hoc membris principalibus robur adiugere,& ex epicrafi in natiuam aut etia meliore teperationem res ftituere, vt hsec demum medicina etSji dici mereatur. Qjuors fum ergo nbuam induxit ligni tes perationef’An chamaemelon, quod cum noftro calore , fua tepiditate conlpirat, inalterari miftionepos ftulat ad epicrafin^Nolo pluribus agerc.omnibus, opinor, ratio nos

DE LIG. SANCT.

ftra cognita eft, ctia in re quze ni^ hil minus , g ex ratione operatur. Supra enim coftituimils in Hifpatf nica faltelue abigeda,foiam agere proprietate , in csetcris quomodo teperaretur fuperuacaneu,imo pia ne ridiculu fuit oftendere : eu quis uis,qui primoribnsCvt dicitur)las bijs medicina guftarit, ex caufaru morbi imprimi fq; affedus ipfius ac Ceeteraru indie^tionu ratiocinar tione, ta varia ac multiforme per? mifcedi ligni via introducere po? tuerit . Errata vero egregij, dicam * ita, pincern2e,qu£e(conce{fis etiam omnibus quse poftulat) de natura arboris, de vidu cu regulari tu re^^ fumptiuo & reliquis pmulta funt, cofuirb prjetereo.Satis enim arbir tror in praefentia redu apparandi ligni riiodu tradere, quod quidam ante me feliciter aggrelfi funt,im?

NON PERMISC.

primiTqj Huttenus.vir certe logio ri vita dignus,qui in guaiaco fcite moduomne, no ita a noftroCquo quide 1 palo vtimur)difFercte, peti: docuit:fed miro quodam copedio Syphilis.cuius verba nonullafub^ i/ciemus: Yalidos ahie^io cortice ramos j» MukaYi tundut^autinjegmenta minuta »♦ Elimant, furo(p fcobes in fonte reponunt^ >» Du hihulasnoUe cp dicp emaceret humor. »» Inde coquut,neenon illos ea cura fatigat, Yulcana ne forte furens erupat apuccY^is. 9« Cetera deinde perfequitur, in quis bus tametfi redrilTme cortice abs ijciat, tamen neqj ligni neq; aqu^ docet modum. Qjiare faduru me oper^pretiu puto, fi exa<ftam pro* portione qua annos ab hinc duos decimvfusfumjindicauero. Nam decodionis modum, quem tamen haud requor,ille non tacuit.

Viimidia ahfuj^ta fu^ejl quodcup rej^onut

h.iii/.

DE LIG. SANCT.

'Diuini latkis.Et hxc quidem in gua^ iaco,veru ad fan<Sti pali excoquen di rationem tranfeamus.

De praparationeli^ni fatjHi perpetua fequenda,qmd^ in eius yfuferuandum.

Ele<Sbo igitur ante omnia palo ca quapr^kripfimus ratione, q ni hilcfi fieri poteft)nigri habeat, buxi colore palleat,fitq; e maiufcu lis ramis & quarccentiflimis,tu ex ora temperatiore, vtdiui loannis, aduedusrcuius delibrato exquifite corticc,q& ipfepuftulofus aut ver rucis afper, Sc colore leucophaeo, fpiflbq; fatis fit cocremeto, mate« ries vel derculpatur,vel in fcobem elimetur,nigra parte intada: 8c fi no fatis in l5Uoreperdu<iita videas tur,pila tundatur qnitidifiima,tes nuiuimeq; perteratur: quod tame nihilreferre nonulli putant, mihi

NONPERMISC. 91

verbCvt in rigidiffimo robore & fidente) intcrefTe plurimu videtur, quo penetratu facilius fuu profus dctvndiq; cremore . Quin etiam adaflequedu exadru Ijeuore cribro pr^defo fuccerni iubeomeq; veren dueft.ne vanefeat aut defpiretex co vis aliqua, liquide folida & pr? dura alterationibusvalidiffime ob fiftunt,6ci farinas pinfita facultas tcsfuasexerunt efficacius . Ex eo itaq; puluifculo podo libra cu fexs tari/s fex dcf^catiffim? aqu? profer tim pluui? qu? iucterata defederit Ceft enim h?c tenuior alia quauis atq; claboratior)macerari die fua node patior. Romanum aute intclligo fextarium,qui duodecim cyathisCvt notu eft)confter,lingu los porro cyathos fefquucia mem furale continere cu fextate vncise, cu minimu cenfeo,qua vnciamea

DE LIG. SANCT.

obfcruatione quadratu cfTe pollice ftatuo. Qua ratione fcxtarius vi^ ginti fere menfurales coprehendit vncias.Quare decoAi iuris copoa fitio ad tres ablcedesfextariostri ginta fex reddet cyathos inquam dui vfu . Sed hac de re paulo pbft. Aquam porro pluuialem cu expe^ to,no folu ab alijs diffidere v ideor, qui vel fontana.vel fluuiatile, vel etiam puteana tantu vfurpat,veru etiaa Gale.dogmatis in totu defis cere:qui quarto fanitatis fufienta dse, quo loco apomelkis cofedios

> nem docet:Potcft CinquiOqui vo^

> let,8c ex pluuia aqua id conficere, Ipfeq; fi pluuiam aqua probare, id fuaderem. veru nec ipfam probo, & nihilo efl deterius, fi aceicit. Et

» de fontana aqua fubditrCura con ficiendi in eo eft,vt nec fauus ad^ modufit vidofus , Goquatur<]^bes

NON PERMISC. neinf6tana aqiia,c]U£e & pura fit & dulcis. Itaq; no foerit alienum pauca hoc loco de aquis attinges re.Nam quod mc maxime in hac trahit fententiam,vtC£elefi:eaqua cjEteris hac quide in re antepoiia, cu Vidtruui/, tum vero Columels Ix efficit authoritas. Scribit colus mella, Colligenda aqua tandeplu» uialis,qute falubritati corporis eft accommodatiffimajred ea fic ha- betur eximia , fi fictilibus tubulis > in conteCtam cifterna deducatur. » Addtt,’Ex quo colefiis aqua maxi , me falubris intelligitur,qubd eria , veneftati liquoris eluit perniciem. » Ad qiJ£t fi noftri animum attende reiit,quamfrequentes in noitram irent fentetia.Verum non defutu ros canes lucernarios, quos grieci vocant, fcio, qui nos adiatra bunt, quod rationale medicinam.

de lig. sanct.

cui tamen a pueritia impenfe dedi ti fuimus,hicnimium conculcare videamur.Qjios non vehementer pertimefeo . Sedfatius eft ad Vis druuiu defcedcre; cuius hsec funt ” verba;Qu§ ex imbribus colligitur ” falubriores habet virtutes , eo ^ eligiturex omnibus fontibus leuif ” fimis fubtilibdrquc tenuitatibus. ” Deinde per aeris exercitationem *» percolata tepeftatibus liquelcedo peruenit ad terram. Quin etia Ac tius ex Rufo,aquarum,qu? bibun tur,quinq5 omnino tradit differen tias:pluuiale,fontanam,putealem, fluuiatile,8c firagnante . haru om« niu pluuialem efle leuilfima,& fas cile rranfmutari,atq5 alijs quidem affedf ibus accomodatilfimam , ^ celerrime tranfcoletur, ac trafeat. febri vero eiqjdifpofitioi qu§ cho lera dicitur, &arquatis inutilem.

NONPERMISC. 6$

i

Na quia facile vertitur,facileetia in bile tranfit.yem ciusquoqjno xas ab eodem explicatas enumera re ne reformidemus;quo inrelliga tur qua re Gal.c6motus,hanc tan topere repudiarit,tamet(i no vbi^ qj refpuit, fed in apomelitis tantu compofitione.Quod non pluuia, ficutmulfa aquam/edquauisalia vult fieri, nihilo deterius apomeli dices fi acefcat,quod in hydrome* lite inueterato conftabat accides re. Atq$ h$c etiam expendentes vi deat qtum incomodare huic tato malo pofiit. Ait igitur Aetius,Lip pientibus deftillatipnis aut vlccru ratione opitulatur. Abftineant ab ta qui acute videt,neqj ad medici nas metallicas abluedas eligatur, plus enim habet conftipationis,q lontanarideo neqj abftergit facis Ie,neqj coquit, neq; madefacit, 8c

DE LIG. SANCT.

cxcretiones impedit : quod fi ali^ cubi mora traxerit, magis adhuc conftipat,tardioriTq; tranfitus fit, egeftiones detinet, tardius concos quitur,diftribuiturq; , deftillatiotf nes gignit,pr£erertim fi frigida bis batur.Hiecta multa fortaffis Gal. ad eius improbatione adduxerut, fed plura his Plinius cap. j. lib.tri cefimi primi recenfcr,qu2e ficui li bet legere, locum indico . Nam is interefle vit£? putat,fi lenitatis ars gumetumrefellat.-cumfubire &in c£elu lapides appareat. At leuitas non eo metienda, quod pepederit, aut nullo pen^ ponderis momens to , vt Plinius credidit, fentiatur. Qui deprehedi aliter,quam fenfu vix pofTe lenitate eius affeuerauit. Imb vero pulchre indicatur ex eo qubdcomutari prompta fit,citoq; permeet,necvetregrauet, vt Gal,

NONPERMISC. 64 Aph.comet.vicefimo fexcorQua^ re facilem offendit alterationcm Hipp.ciim dixit a<jua,qu^citoca let citoqj refrigeratur, leuiffimam cfle. Per lance enim procliue effet leuiffimas aquas ponderare.Etiafi quofda Ifatera iuaicare,fruffranre diligetia, Plinius tradidit;quia per raru fit,vt leuior fit aliqua. Quod ab omni veritate abhorret. Cum alijs alias fordidiores, magiTq; ter reas, ac coenofas effe certufit.C^tc ru c^Ieffis aqua ^fedfo fi qua alia, ea habet merita,qu£e ex Hipp. fus pra adduximus,vtcitocaIeat,&ci tiflime perfrigefcat,quod cum Pii niana diferepat ratioe: Qui aqua pluuiam idcirco celerrime calefies ri putat,^ fordium ineffe plurimu fentiatur.Quod fi volumus cofite ri , celerrime refrigerafeere neges mus oportet,na fordescaliditatis

DE LIG. SANC. funt retinentes. At experientia c5s probatum, pluuia refrigerari quas uis fontana citius;quo minus mos uere nos debet , quod obi/cit, ca* denfq; inficitur terr§ baliturquafi vero affiduo variarum rerum cos mercio no multo plus fotana pros currens perenifq; tingatur. Atque vt nos deterreat vehementius, & niualem,& glaciale appofito gras dinum argmnento,cum pluuiatis liconiungit;e quibus peftilentilli mumefle potum conuenit. Quid obfecro aliud facit,q rationes fus as dum probare fe polTe diffidit, teftibus vtitur no neceffarijs^nix enim & glacies,qualitatispeccant conditione,noii tantu coado fubs tilitatiscrairamento,Vnde Hipp. Frigidaqualisnix&glacies tnos raci inimica tuffes moucnt, fagui nem,&deftillatioes . Proculdubio

NON PERMISC. 6S quod Gal. inquit, perfrigerato ab ijs cerebro deftillationes oboriun tur.Vnde tuffes , qbus & vafa dif= rumpuntur ,& ab i/sfanguis ma^ nat poftea.Sed quid attinet hic de aquaru prseftantia diiTerere i tum quid fcire opus an pluiaia a tonis tru melior^Cum omnis ea difputa tio ad frigida potione pertineat, ob quam vocamur ad expertioes. Na cpx coquuntnr,quauis vitios ix funt, corriguntur, hquidem ma Ix aqujECodura fiunt praeftantios res.Nondefunt tamen, qui negat optimas aquas decoquedas , quod corruptioni reddatur opportunio res, id quodaquisvitiofisCvtaiut) no vfuuenit.In quo nitutur expes ricntia rationi confetanea. Quos minus audiedosrccetiores arbitra tur,, qui fibi perfuadet omne aqua cruda eife.Cu aut cruditate huiufs

DE LIG. SANCT.

ce author opinionis in folis confti tuat vegetatis, 8c aqua elemetu fic fimplex , videtur ille quide ratiois aliquid habere, fed ei paucis refpo debo:Plinij i primis authoritate, cui etfi de aquis no prorfus alTens dor, adducor tamen vtcreda veru „ cire,quod dicit, Omne decodtam „ melioreelTe couenit.ite,Calefada „ magis refrigerari fubtililfimo ins „ ueto.rurfus, Neronis principis etia „ inuentu eft,decoquere aquam, vis „ trdq; demilTa in niues , refrigeras „ re: Ita frigoris voluptas cotingit „ fine viti/sniuis . fed quod obi/cis tur jCOda putredinimagisobnos xiam efle,minus fane mirandum. Nanq; tenuior ita redditur, & ras rior, vt facilius comutetur argume to pluuiaru aquaru,quas celerrime (vt airide)putrefcere c6ucnit,mi nimeq; durare in nauigationc.Aus

IsiON l^ERMISC. 66 diataute Oribafiu decofedioe cu boru dicere ad huc modu;N6 ergo exiftimet aliquis malam aqua elTe qusecito putrefcic. Qjiodenicito mutatur , magis virtutis eft 'tij.^li quis cotendat aquas exde=! coftioecralTercere, quonia vtCqui davolunOfubtile vaporetur, pro^ babili quideniti£ ratioe,fed minis me necelTaria.Ignis etenim comer cio quu aggregatio, tu vero

tTtgoj-tvSii accedit lequeftratio. Qji? caufa eft cur aqua ignis necelBtas te fecernat a tenui , quod craflum cft,indeq; terrea pars corpori hus ius cofufa i imo fublideat j & aqua pura relinquatur : qu^ fi natura lympida fynccraque fit,nihilomis nus rarefit ac tenuatur.Ex quo fit, vt citius frigefcat.Itaq; qui pluuia carebant, hoc nomine ad mulf^ copofitura, aquam ad tertias prius

i. i/.

DE LIG. SANCT.

percoquebat. Ac credibile eft, imo veroproximu, quod primo vapos ratur,alienu prorfus ab aqyce natu ra effe. Cruda ergo dici£ aquaCna elemetu qualibet aduofu, in natus rs£ ordine puru nullu dari poteft) fino proprie, certe n5 minusappo fitfe , g bilis,qu£e ab Hipp.cruda, acris,acmale oles : quse ierofi hus moris acceflumitigata,coda dici tur,fcd nos paulo iumus in appel lationibus morofiores. Adeo funt qui inficiatur,quicgcodudici de« bcrc,quod non fiat ad afiimilatio ne:& non videt Gal.alterationem qusE cotundedis & cotrahedispars ticulis acciditjper abufionefic cos gnominarepermittete. Veru quid i/s facias, g fuas nobis methodos ia<5tareno dubitat,ou tameomniu a/iiOoiflorotfoi deprehendatur. Nos ad pluuiatile redeamus.Cseleftis igi-

NON PERMISC. d7 tur imber cu facile trafmutetur, ac tranfeat, vtdidu eft, magna optis m? aqu? fignificatione & indiciu praebet, velGal.refte in primo de Valetudine fuftetanda , dicetc;Si prsecordia celeriter trafit, nihil eft magisidoneam requiras;fedea adefle debet, vt non guftui modo, veru etia olfa<5tui, omnis qualitas tis expers videaturzeademq; potui iucunda,puraq; fit. Quod in plus uiafere aqua vulgo habetur. Veru CvtdixOinea maxime,qu2e frigis dabibeda eft, hoc requiriturmon ctia in calefacta, cum incoquedo qualis qualis fit,depuretur.Na nes q; fotana ois optima eft,led ea des mu,cuiusadoriete fole fons fcatu riens erupit, qu?q; per mudu alique meatujpurave terra colaf -.eademq; calefit , ac refrigeratur ocyflime. Qua ad hac copoficione fi pluuia

DE LIG. SANCT.

carebimus, no inc6mode(vt mea fert opinio) vti poterimus:minori tamen fuccefTus profedu,propte« rea ^ haec venenati liquoris eluen di poteftate no habetcquam exifti mo pluuia,q)pter elaboratione ob tiiiere.Nec obftat magis ^ fons tana c6pingat,cum aptior Iit fua fubtilitate infinita ad fndores mo uedos. Atqui no abfterget. audio, neq; coquit,neqj madefacit,& exs cretiones impedit, quae omnia in frigidae aquae genere toto reperius tur. At vt minus ali/s haec praeftet, no continuo dananda veniat, vt quae cum alijs eoiifura rebusjiafce noxas n6 retineat , fed fi qd dotis infe c6prehedit,id perpetuo cofer uat,quod hoc loco no necefre ha* beo demdftrare.Qua ob re cu ali/s oibus afFedibus.praeterq aeftuofis febribus, coueriiat, neqj madefacio

NON PER MI SC. 6S at,&vlcera fanet, iure huic malo abigedo c^t^ris praefertur, neque mea vnius hasceft opinio , fed in hac mecu fetetia venit Andreas co gnometoMatheolus,q hac de lue fcripfit.fed nimis ia multa de aqs, ad ligni pparatione reuertamur. Hoc maceratuCvt diximus:)coque re oportet,et{i nonulli biduum in aquS mittut,quod no opuseiTe dU co,fiquide tenue futuru eft pului? fculu,quod ipfu in receti ligno nec du liccato in rametu fat eifet dcfcal

f)erc.Maceratu igif ad molliufGUs u lenemqjigne in fi<5^ili olla plus bo illita , cuius tertiapars vel quar ta vacet, id tatilper c6tinebis,do«f nec ad tertias, quod fupererit, re? digaf.Na fut,qui ad dimidias tatu percoquat, vt Syphilis cii Hutte= no guaiacu;fed mihi cremor crafi fior,magifqj altilis fic apparet, 8c

i.iiij.

DE LIG, SANC X,

in palo qui nihil habet illius atri, quo potio amaricat, cogruentior h^cmagilqj rationi conletanea vi detur codur^dimefio.Quadiu au

te hoc incoquutjluma cura cauent ne efferueatjSc yndare quoquo mo do ex^ftuareVe fetiaf, fed abfumi fenfim liquore ignis quoda velut : fotu patiutur,perpetub coopercus | lata habetes olla, ne quid v^riu exs ; piret , nifi cu opus eft defpumare, ■ quod circa initia codiois ferema giscotingitjfpuma vero ad vlcera puftuMrqjcolIigut,&in alios vfus ■ feruat.Ita dccodfu perfrigerare fis: I nur,dufcobis refideat, &lympidu | cremore percolat,in vitreu vas de fudetcs,licqj obdudo ore ac pelli culato, codunt ad vfus.vitru ea ra tionc eligimus,vt pelluceat,& mu tationes eius in pe' ipicuo facilius attedamus. Adde q> melius vitrea

NON PERMISC. 69

a forde emudatur,nec qualitate vis Ia feruatis rebus coferut. Hac igis tur codionem prima ita fa<3:a,cre more ligni vocamus, alij fyrupu. Quam co<5i:uram moderata elTe 6c velut tepente ad vngue credimus, lic vt alias cominifcino fitneceis fe.Neq; fane aliter curari apud ins fulanos auditione aflequor. Vnus hic duntaxat modus eft,nifi forte pluuiam aqua , cu illi obuia quaqj- vtatur,vfurpaflfe vidcbor:fed mes minerint, in infulis fortunatis ocs cafum verius Pluuialia elTe,in qua nulla aqua nili ab imbribus,nofq;

getem tamdiuini prielidi/ exs perttm elTe noluille. Verum enim Ferru mirari fubit,qui du experies tiae reclamat, impudentia no vides tur effugere. NI cu gradus quofda coquedi ex Nfeerua; fuae prsefcris pto definiuiHet, Whil0^f*i0

DE LIG. SANCT.

^ aiunt gentes illas apud quas nafciturU^^ gnum,eodt femper modo ac jlne difcrimi- necojicere,&r fumere hanc potionhcuius affert rationem, ^ medicince funt imperiti. At huius medicinse fum# mam eis peritia tribuit,cu fateatur vniuerfos ifta cotagionc -affedos illic curari. Quare illi peritiffimi, ipfe cxperietig fuae fide nobis nuh lam certa facit, fed cotra fenfibus fidem derogat . 'Bortajps(jnquit)quO‘- niam recens lignu decoquunt, falutaris ejl ea medicina quocunque modo conjiciatur. Quorfum haec tam incofiderata, ^ ne grauiori verbo vtar^An nonfe recens fui cuiufda eft teporis^^s: dit,>d quia in illis regionibus antidota^- ' ria medicina efi lignujan?iu.(~^^{i fu milem hic etia non retiBcat faeuh , tatem. Sed nuc teneziip^cM quod in-^ credibilius ejlcdeinceps inquit') decofiione cojiciunt admodum teperatam,l^t in omni

NON PERMISG. 70 tepore anni juhueniat (^^rotis,omni cetatiy omni morhoyOmn({p coplexioni . Amabo te Ferre, cur incredibile^none tute faflus es teperatum efle lignu^uid in potione fentiastato magis con fireris, ^ Ariftotelica vfus videris ratione, dum hsc ex fecudo de ge^ neratione citas,Qu§mircetur,cor rumput inuice intentiones,& pros priasqualitates.Ergo aqua,vt vis, coftione ficcitatem Sccaliditatem quas ineiTe teperatas ligno putas qualitates, reprimit, quod nodum mihi liquetdic fiet moderatius pos culum, vt ad aquale collatum nas tura,fiquidetuafequimur dogma ta.Quidiaute miraris qua ratione teperatum morbos curetf ‘Equide in ea contem^platione audientibus moleftusefie r\7lo,Malim vno ver bo,dicere,fic teperatu alioqui mes dicametu ^prietate occulta luiifti

DE LIG. SANCT.

mederi, vtnii mirufi vari;s fubuci niat naturis . Sed mihi obi/cies & alios morbos huius ope dilcuti. Quod vc tibi concedam videlicet per epicrafin,tame irridedum ceh^ leo, quod palTim nunc fieri video, hac potione ad tua ratione varians ta, omnes graucs afFediones guis deploratas velle elidere . Perinde enim fit,atqj fi exchamjemelo vel anetho, vel lini femine,vel etia foe nigrjeci.quae tepent omnia, segros omnes variata horu codionc fa^ nandos fufcipere.O fucum homi« num animaduertedumiNam cum plerofqj videat proceres,acmatro nas pernegates lefe vnqfuiflehac lue prehenfas, & de/perent alia fe ratione aduerfas in eis valetudis nes hinc fomitem trahetes,curarc pofle,vno hocvtutur prsetextu,vt affirmet rebelles quofijis affectus

^NONPERMISC. 71

Iioc vnico expugnari medicame# to:fedi varianda ad pr^fcriptu fuu cura imperant. O impuros homia neslficcine in medicinam nos vos lut infanirefnonne hoc eft diuina munera polluere ac impiare f Eca quis non videat (ycophantaru mi rificasftrophas,&verlipelles artes? Quidainfignispurpuratusin au* Ia Pontificis agraui morbo, quicu iamdiu cofliiStabatur, ligni fandi minifterioliberatus eft,fibiq; refti tutus.Io triuphe.Io Psan.Omnes in omnibus idetetare remedium imperabut magiftratus,reges com pelletrnifi fimile feceris,nullus fis. Ad ifiium modu hoc tepore Vertu nu agere, mederi eft. Certe noftri ordinis vir quidam fane dodus ac perq facetus , imperitos quofdam medicos muficis efte fimiles folet dicere . Vtenim primaru partium

DE LIG. SANCt.

cantores canti!cnas,qiias numero;i fe adfiftula faltcmus fubinde no:= nas codcre fbIer,quos ali; fecudas rum aut tertiaru cotinuo fequun« tur ac pro fe quifq; imitantur, vbi autem animaduertut,qui principe locu ex ijs obtinent, pertritas fuas elTe cationes, & abs poidremis noa nunq fymphoniacis melius cani Cvt eft ad inuentas iam res inge« niofa atq; induftria addedi semula tio)ftatimad alios couolant mos dos, ridiculi alioqui futuri,{i triuia les numeros femper incinerent; fic qui medicina fad:itat hoc tepore, quiq; plures $gros curados fufcis piunt, ad inepta nouaq; identidem accurrut, & clariores horumnom nulli edum placere populo gratiofi ftudent) fuas texut formulas acres fexut, leges £gunt&: refigunt:atq; nunc in pulueres , nunc coptaria,

>T0NPERMISC. 7* Huc antidotos c5mutat.Hos imis tatur poftea fimif gefticulatrices, quo libi fapientu opinione aequis rant.Ita fit,vc li pr^ter has formu larias ineptias dodtus aliquis acccs dat, qui ab antiquis tradita,aut re <^e excogitata proferat , rideatur ab omnibus. Hoc eft mederi fcilis cet,hoc Aefculapiu, hoc Phoebum cofedari.Quod ideo dicedum pu taui,quonia ineptus habearis hac «rate,nili palfim lignu fandu nos mines . Sed ad exadilllmos Ferri gradus veniamus,nullu enim argu mentu dodrinae eius tacitum relin quam.Prfr^u liquide gradum lias tuit,cum decodio remanet vnius librje: fecudu,cuvnciarunoue:ters tiu,cu lex aut lepte. Quid idue ell dogmatisfld animaduertendu prt^cepi' tnus0nquit') no omnibus morbis^^ (Egro- tis eiupem morce deco?lione conueniretjed

DE LIG. SANC.

alijs maioris tnom, alijs minoris . Tiane fic aufercsf At hoc nimiru eft blatc ronu probra IacelTere,<]ui medicos: rum clamat elTepropriu, auda(3:cr mentiri. Nam quis no vidit innus merabiles fola noftra.quje iimplex cft:,pr?paratione curatos? At miris ficus Ferrus duos rurfijm decodio nis modos facit: vnu alteratiuum vocat,fimplice alteru. Hunc in fis dili vafeCquod teftaceu appellat) illum per vitreu cadu in diplomas te, fieri tradit.Egregia fane inuda &cedro digna.^ed quid has difies rentias in re facili , totiefq; explos rata introducimus l Nemo adhuc inuetus eft,qui fimilia fcripto man dare fit aufus.Nam Mafia,cu dixif fct excellentiorem in opere decos dionem nos habituros , Sc citius segros liberaturos,quato plus cons fumpta fuerit potio, fubdit : tamen

NON PERMISC. 7^ jtnt omnia moderata , & medio quodam modo parata. Ac rurfus, Qjw plus eius ce^i hauferintytdto curatu iri citius.Qui ctia Nicolaus cognomeco Pollius pro mediocriter infedisadmedis as abfumpta fufficere tradit, ad iiis tertrimentu vero duarum pro exs treme afFlidis. Nam quanto plus Cinquit)in decodione columitur, tanto fortior operatio eft.Ex qui# Biis intclligitur,meritb diftin<Stio# nes illasa nobis vt nugatorias re# prehenfas. Admonet ille praeterea de bycme, seftate ad codendum iftius ligni decodrum, cpix qualia lint,res ipfa iiidicat. Illud notatu dignius,^ dilutiorem modo potio nem facit, modo meratiorem, pro humoris fcilicet exuberantis, turrt tenuitate caliditateq; , tum cralfk tie',letore,ac frigiditate* Adde §taff te& cjetera huiufmodijquafi oxy#i

k./.

DE LIG. SANCT. |

meli aliquod,no ptifanariu paratu^ ; rus. Nam Gal.eos no probat, qui ■ fub vna quapiam mefura oxymeli c6ficiunt;fea tame dum varianda eius docet teperatura , id facit pro guifu fumetis,c6uenientiflimu ra* tus oxymeli illius natur2e,cui eft iu cundilTimum.Prima tamen ipforu mixtione, quo plurimis coueniar, deinceps confcribir. Quod igitur in poculo tam moderato documen tum nobis dabit , ad quod animu referentes, cognofeamus huic vcl illi naturse aptiffimum effe tepera^s mentum^Quod fignum,quo vifus aciem dirigamus i Sed ab inepti/s difcedamus. Ncq; enimhic nobis icopus propofitus erat, vt indica^ remus variandam non effe codfio# nis ratione, fed non pati medicata irientum vilius rei adiu^iione.Des ilillandi autem eius modu,nec aps

NON PERMISC. 74 probo, nec rei/cio in pr^fentia.A?; lius fortafle locus fcfe commodior offeret, cum hac de re agendi, tum etiam de oleamento abeo eliciens do. Nunc docemus vas illud fidis Ic,quo potionem parant,in camis no quamoptime excoqui debere, quod Gal. etia quoda loco comos nuit. Qu£e enim exade penitufq; coda non funt,lutofa ea potius,g figlina funt,6c qualitatum fuarum nonnihil medicametis remittunt, quare mihi plubo illita,^ nitidior videatur,expetitur fidelia. Sed taq a vino ad deuteriam nos conuerta mus.Secundarium itaq; tenue poft cremorem etiam folet apparari. Nam Je^menta religa Kurjus\t an- *» te coquunt , addentes fuaue liquens mei, vt cecinit Syphilis . Nos vt non improbamus in fecundario decos do mei, vel faccharum,vel glycyrs

k.ij.

DE LIG. SANCX.

rhizam adijci, ita no necefrarium cffe dicimus Jn primo autem eres more rede mifeeri poffe negamus. Nam quod ex palo cocinnatur po culu,fcio no niii moroiis,&; delicas tis philoenis ingratu fentiri. Deeft enim illaguaiaci acerbitas , & as maror , deinde medicati alicuius eatapotij vice voratur; fecundarid vero medi/s in cibis potus loco lis tietibus fumptu,n6 caret iucuditas te.laudo aute,vr quibus non difpli cuerit,quivc ab eo no abhorrebur, puro vtantur. Satis enim libi litis condimeto eft. Negauit Cyrus ciS liti premeretur, vnq bibilTe iucuns dius,q ex coenofo ac turbuletO quo dam riuo. Hanc vero deuteria ex fontana q pluuia malim parari, ne propere excidat e corpore. Teptis autem ad decodione vtriufq; funt qui limitarunt horarum fex , ali/

fiON PERMISC. 7J o<5to:ego vcrb etia duodecim inter dum fpatio leni igni confoueo, vt ad tertiasredeat:infecundariata* men multu de opera rcmittimu??, quam in cremore diligentilTimam prabemus.fed fit fua cuiq; pro ex^ quifita c6fe<3:ione, certa menJfura affabre ex eode ligno fadra, torno (fi placet) rafilis , certis difl:in(ta fparijs, qua exploret, quatufingu« lis horis in coquendo decedat. Re« ftat igitur, vt videamus, quis mos dus i vtraqj potione mediocris fit. Diximus enim moderatam nobis cocturam videri, qu^e pro p5do lis gnifextarios fex ad duos reducar, hoc eft: ad vigiti quatuor cyathos. Tribus enim diebus fufficereeam menfuram vplumus.Quare in fin gulos hauftus oportebit quater* nos trahere cyathos,hoc eft men* furales vnciasfexcu eiufde befte,

k.ii/.

DE LIG. SANCX-

qui modus explet fepte vncias mi nus triente . Atq; hic proculdubio modus viro plenus iuftufqjfucrit, etia in medicametis exorbilladis. quippe duodecim vncijenoftro pe de metitseXemifcxtariolu Parrifis num coplent, qua mediocriter tietes vno tratStu ficcant.Et qui tes peratiores funt, & vrbaniores,duo bus fere exhauriut.Minusenim q fextarius Romanus continet, no- ftra ratione, hic femifextariolus befTe,hoc eft, menfuralibus vnci/s odfo.quadoquide fextarius vigins ti coftabat vnci/s,id eft, pollicibus quadratis.Nec obftat , q> Ifidorus viginti quatuorvnciaru eum tradi derit, Sc Aphricaniis libra fextari/ dimidiu fcripferit,vt notat Alcia^ tus iurifperitiffimus.Iraq; certu eft libra duodecim vnci/s expleri, vt coftet femifextariolu noftru eande

NON PERMISC.

ic6ncerc,nifi libram pro hemina m diat,qu9 noue tantu conftabat vn^ ci/s.Qjiomodo igitur fexrari; di* midiu erit ? nili dicamus fextariu, fuum etia cumulu certu habuifle, neqjmenfosfuifle antiquos,vt Ii* bram, ad geometrica exadionem, Qjia ratione ad cheopina noftra fextarius accederet, fi audirari/ loco tri.entelibrx acciperet, hoc efi:,acl viginti menfurales,quatuor infu* per vncias.fed nos de mefurishoc tepore no certamusroftedimus ta* me iuftu potionis modulu ex codtu ra noftra reddi.Na qui ad quatuor libras redigut,fi poderales intelli* gunt,plus minuivenos fuperat,fi* quide quatuor diebus id paratu re* ponfit, vt in guaiaco facit Hutte* nus . Quippe Plinio cyathus, in quo etiaCvt videtur)ex abudanti fuus extitit cumi^lus, dece drach*

k.iii/.

DE LIG. SANCT.

mas pedet,femi{Iis vero drachmis valet quadraginta odo:trahuntur aute nobis quatuor cyathi,hoc eft tries,q pedet in fummaquadragin' ta drachmas Pliniana pefioneiita. vnico fere cyatho minus duabus drachmis vinceremur.Nos etia as qu? purf plenu pollice quadratu ap pedimus,qua inucnimus paulo fes re plufq quinqj drachmas pefitare. ^ fi cyathus fefquiuncia mefurale cotinet cu lextate,vt nos putamus, certe pr^ter fepte cu vnius femifie drachmas p lextate ac accefiione Pliniu etia fefqdrachma pofiiiflc fatedu erit, aut cyathu vncias duas capere, & ita pede Romanu noftro maiorem ftatueremus. Verum ille cuius rei pefum fecerit ac facoma non expofuit, vt nulla ratio fit de oleo,quod aqua ac vinoleuius efl:, intellexifie.fed de hac cofideratios

NONPERMISC. 77 ne plura in libro de re Seplafiaria dirfercmus,c?terufi in eo cremoris modo ex reliqui/s ebdur^redeutis ad dimidias intra triduu,vfum no bis expedire deliberatu foret, Hut teni ratione multo fuperaremus, qui in quatupr etia dies ea appa=: rata reeodebat , qn proueniret ex ligni pondo libra, elixati iuris tri= ginta fex cyathi ,vt fuperhis pers ftrinximus, hoc eft , fextarij tres. iSed cum nos ex ligno vere tepera to Cnam id quod amaricat rei/cu mus) tepentem ac moderatu cin^ num concere ftudeamus,nihil mi= rum fit,fi hanc potius q illa fequa mur mifcendi ratione, qu^e etiam experientia nobis ante conftitit: & qui nos ea docuit,quiq; cu infis nitis ali/s fanitati reftitutus eft,ab indigenis quoru lingua callebat, quibufq;familiariter in comerci/s

DE LIG. S ANCT.

vtebatur,non alio faditari modo deierautr.Quinetia expcriudo dU dicijfide mihi,licct iuniori,nec ita fplendidi nominis,adiunger, qui^ bus vifum erit, nihil enim moror, dum eoru veritatem eloquar, qu2B duodecim ferme annis expertus fum.Equide permultos falutis per me recuperatae teftes citare poflu: fed parco nominibus viuentium. Quid aute illi efficiat,qui ad pon do libra rameti, duodecim pondo aquje infundunt coquuntq; ad di= midias,non necelTe habeo nuc di« cere.-tanto minus qui concifi ligni ex aqu? triginta libris ad tertias coquunt, hoc eft ad libras decem. Itaq; fi poft fextum diem vel hye^ me computreicit,quantumfingu« lis diebus dare eos conuenit^Na fi librse femiflem probent, fex di;* cbus libra ligni plus quam fatis

NONPERMISC 7S lif,conrumitur:cum oftenfum fit, libram ad treis dies fufFicerc. Atta men in materia non recenti haud abnuerim pluspofle infumi.Nam & inueterati librae du? vnius inters dum vicecedunt.Mediu autem fe dtanti intra libra confiftere ad tris duu^quum eft. Na qui qplurimu ligniconfumpferutguaiacani, no amplius decem libras diebus qua« draginta vfiirparunt,6c Huttenus vix fex abligurijt:mediocre tame cremore parantes, non eftq» ex in* duftria dilutum accurent: quippe quo crafiior, eo plus valet , & fiia proprietate dcfugetur efficacius. Adeoq; infirmifiimisplusligniali quanto effc offerendum, no ita ta« me vt modum excedat, no defunt qui defendat.Quaobre iuffo mo« dulo recentis ligni libra intra tri= duu vorabitur , fatiTq; fut fingul is

DE LIG. SANCT.

potionibus cyathi quaterni. Altcs rius vero tenuioris ceu Iorf,quam deuteria quafi fecundari! vocaui^ mus,alij dant quatum ad fedanda fitim laboranti vifum fuerit , ali/ parum, dicentes propter malu fa^ porem ablatura bibendi cupiditas te, fed qui quatumlibet eiuscoccs dunt,hoc fe facere ideo aiunt , vt medicatiin ventre cibi efficiatur. Congruere tamen modu oportet eius,qui curatur confuetudini:tan tum enim ipfius exhauriet,quans tum fanus bibere folebat. Et fane iuftus modus fefquifextarius efto. per dieaute fi bibere libet, poterit cyathos duos aut tres qlongiffis me a prima potione trahere . qui autem minus propinant,^ patitur 5Egrotatis confuetudo,velob id<^ parcius comedunt, n^e illi videns tur ignorare primu fudoribus cor

NON PERMISC. 79

pus digeri, deinde hunc potu ale^ re,& humedare,ac demum medi* cat9 virtutis efle participem.Neq; vero eft cur afTeueremus aufteris tate aqu2E eos ipfos deterrerircum notu iit a multis vbi infueuerint, auidiifimc expeti.Nam & frigida modice exhibemus , quse iUos ad iitim arcenda qualitas inuitat, vt qui fere in ^ftuario contineantur, iiue natura iiue opere, fado.Natu rale voco, quod seftatis ftatus af* fert. Equideperpetubeosin laco« nico claudi volo:nonq>£eftate tor reri igne impere,fed ob teporis ins c6il:antia,vt aifidue calear.Cuiufs modi aifiduus pene feruor nudis cft barbaris.melius enim eft corpo ris fpatia feu ipiracula laxa & pa^ tefad-a habere , quo virus vndiq; defpiret . Primis ergo diebus de^ cubens in seftuario aut domo qu^

DE LIG. SANCT.

camino caleat . Cuius rimse fencs per frigora gypfo diligen* ter obft rudt^e (int, & conclauis o« ftia velis ac tapetibus obtenta, ibi pauiatim cibum deducat , & vino vfus dilutiore cofucicataqua bibe rc,& efurire difcat.Deinde vbi ies iuniodiem vnuautalteru tralegc rit,medicameto limpi ici expurges tur,pro naturae ratione & viribus atque serate . Confideretur etiam, fi ita vifum eft, morbi caufa,3^hu iufinodi,qu§funt medici rationas lisconfilia : que perpetuo aflidere tegro in hac curatioe velim, vt de viribus eius fit folicitus. Quomis nusfunt ferendi chirurgi,quorum munus hac in re mihi qui proba# ri poteft,cum vix prima philofo#

phise attigerinrelementa^Qusefi norunt,extraprofefiionis fuse ter# minos egrediutur,& audent nihis

NGNPERMISC So

Io minus in curatione tam ardua finuoramq*„vbi emergentibusno^ uis cafibus idetide ratiocinari eft necefTe, fefe intrudere.Dodu igi£ medicum rcquiro.Purgansmcdis camentumex ratione is inftituat. Ncq; vcrb acccflerim Hucteno, qui tantopere rha barbarum dete ftatur , & vnica filiqua Aegyptia approbat, & extollit. Neq; quo fit vtendum pharmaco hoc loco do^ ceo,variadum efle intelliges,etiafi perfacile laudo,8cquod ex primis tatu venis fiibigat noxios &inofH ciofos fuccos.Noui qui mihi hanc ad curam fupra fidem priedicarit rheon Indicu , fed ita, vt cu vua* rum paflarum Corinthicnfiu,qu£B vino immaduifient carnibus exhi beretur. Alius nuculam illam duta xat, de qua fupra c5memini,infu« lanos aiebat in eam rem madere.

DELIG. SANC. fedipfe mali mitioribus agi.qugs q; humore, qui peccare putabitur, facile dcponat.Refoluto ergo ven tre,C^rd5 fefe penetralibus ahdantCjue^ admodum ait poeta illey „ netp'\:>isyenti,n6 halitus aerisyllus ^Injinuet fefe,^ gelidis a^latibusohjlet. Ibi die purgationem infequeticu interuallua fbmno fecerint, cremo rem calefadum mane bibant, itcs ruq; fub vefpera.fatis enim bina fu pfifle pocula,quauis terna nonulli ; praebent: dilucuIo,meridie,ac ve* j fperi. fed plus fatis eft corpus fus* doribus bis in die exercuille , nec alia in opinione cft,que fupra oes q hae de re fcripferut, admiramur | „ Sy^hi\is,Deco?iiCinquih')pocula primi \ Bina die epuacp ajjumut,cu jur^it ab ortu j Lucif er, &fero egreditur myejperolympo | Qui mihi no videtur exponere, j ante ccena ne fbrberi debeat , an I

- ii

I

I

NON PERMISC. 8i

vero a coena.Huttcnus,q fuo peri culo per manus C vt inquit ) ali/s tradere didicit,oAaua hora alteru poculu dari iubet;vt appareat illu circucidere cocnae tepusma ad me»= ridiem tantu reficit.Et alibidicit: Vigefimoquide die bis cibudanr. ’* quod viderint qui fequutur.Certe « enim hoc fert medicina h§c,vt ine ** dia quata polTitmaximacxtcnues ** tur aeger.C^o aut cibo, pbft dice^ »» tur:fedtam exiguo, vt fuftte vi* ta,& vtinaCait ille)non augeat vi res. Ego vero ne que de hac recele diutius,bisdic reficere foleo, ne a cofuetudine aberrans , cum opus non eft,difcedam, fed exili admo# dum cibo,quem inferius expone* mus. Mane igitur vna horula an* te contefto,quo incaleat,& §ftua* rio,fi opus fit , accenfo,cremorem hauriendum pr?beo:qui raptim

l/.

DE LIG. SANCT.

vno femel tradu fine interfpirai tione bibitur , a quo quiefcerc fic ftragulismunitum, ad horas duas melius eft,abundeq; fatis erit hos: ram vnam defudare , altera vero abftergeri. Qjianqfunt,qui elicie do fudori integras duas horas, fta tim ab haufta potione permittut. Ego vero facile illisno affentior: propterea q? tam longi temporis ad ludandu fpatioCvbi citius face re paufam liceat) opus non efle dico,cum ope medicamenti corpo re calefacto fudores mox erum^ pat :& du abftergif,difl:ringiriirqj ludor, qui meatuTis cutis h^ret.cuc nit, vt impenfius virus erudet na» tura. Ad hsec propter infolentiam nonnihileffe folet molefta defuda tio inuitis expreffa , quare indies aliquid ad fudandi moram acce* dat. Id autem tempus,nc quider^

^ONf PERMISC. 8i

roris intercidat , clepfydris fbleo metiri.Reficcato corpore, Sc venis concidentibus,quod poft quarta a fumpto poculo hora contingere fere foIer,e ledo furgere permitto etiamii ali/ non ante quintam:ad quam frugaliihme reficio . Ac eos quide qui celerrime fanefcerc cu# piunt,<q deparco licet vidu vti iu beo.Nam nautici bifcodi panis, «/ia<p8o(j Gr^ci dixere,vncias circiter duas cum vncia pafTaru vuarum Corinthienfium iuftum vit^ fufti nendse modu arbitror.Neq; ignos* ro alios eflc,qui tres vncias panis totidemq; vuaru permittunt , aut etiam pruna ftatim a principio* Qjiod vtiq; mihi no placet,^ hus mentiorafint , nec vt palfie iecur confirment, ficuti neq; gallinaceos pullos, vel ius eorum decodorum adijci inipfo faltemdier? veftibu

DE LIG. SAN^T.

lo.ExhaurieHuenimperpctuo cor pus eft , neq; verendum fub fafcc fioc,vt quis deficiat , quauis paulu edat.Neq; enim me pr2eterit,quid de picrocholis GaI.^diderit,quos buccea panis nonnunq vino dilu« tocaletiqj immerfareficiebar, ita VE febres prohiberet.Duriffimam enim illisforeinediam intelligo. Atq; ita,vt fi biduu fine cibo traC* cgerint,neccfle fit febri corripiant tur.At GaI.ndnnebiliofos& imt becilIos,& qbus fcnfilis erat vctri culus,folo ptifanas cremore in ies ptimum v% die traxit^Nam qui cx abundantia laborabant, ^minus i mirum fi fub longa eos inedia te® I nuerit , vt prorfiis ante ieptimum I non cibarir.Quo minoris glorios I fa illa diatritos aeftimada eft. neq; | vero obijcienda ex Hipp.oraculis fcntetia; V idus tenuis anxieqj ex« j

' NON PERMISC. Ss quilitus , <}uum in morbis longis fempcr.tu in acutis, in quibus no conuenit,periculofus. Ncc qui fc* quitur aphorifmus,In tenui vidu aegri delinquut,tacco infinita qu§ opponi poffunt.Nam vt vidus fit tenuisquiper pauca , paruve nus trietia fitedulia,qualisefl:ptifan2e fuccus, tamen finis ciuseft virium cxolutiOjVt Gal. i fuperioris aph. commentario nobis defignauit, Naqj in hac curatioc ea vidus ra tio eft , quae vires couellere queat, fiquide panis fimpliciilimfiCvt ait Gal. )alimentubis die prxbetur. Iteqj vuae paiTae, quae plurimu nu* triut,eode authorede Alim.facul. Quinetia cremor ipfe qUadatenus vires recreat,dum in fanguinever titur,caIorefouet,fpiritusauget,& mebra omnia corroborat. Videas vel tenuifiima praeditos valetudis

liij.

DE LIG. SANCT. <

ne hoc poculo adeo fuftentari, vt vires q antea in ea dieta conftitu# ti firmiores acquirant . At pauca dantur . audio.& poftnonumaut decimum interimdiem fames in< gruit, fateor. Nam digeri corpus debet, & fudationibas fieri no po« teft qm dilTipetur parte aliqua hu midum, vt docendi gratia loquis mur,fubfi-antificum,Atq} obpau« citatem cibi certum eft plane rcsi ftitui nonpofle tantum, quantum digeritur. Attamen pro ratione vt rium feruadarum nimiu eft quod offertur. Quapropter tenue nullo pa£to dici poteft alimetum quod datur in hac curatione; ficuri neq; plenu,fed conferuas^Qua de reni mismulta. Confiderabunt autem medici num vel pueri,qui funt ad cibos omniupropenfifiimi,hoc vi <Stu pofTinc elTe contenti;cu videre

^ NON PERMISC. ' $4

Iiccat tenuiores vix tantum cibdtf* rum puellis fuis in diem imparti? re,qui tamen optime tolerant , &c bona fatis habitudine apparent. Sed 9groti hoc cibo recreati, quies fcunt,lufitant,grauiores cogitatio neSjOmnelqj animi perturbatios nes quantum licet, auerfati.Meris diari,nifi propter nodturnas vigi lias,illis no c6cedi£.Qjuibus fi ita accuratu eft,ut decima pranfifint,' quarta a meridie in le^p decunif bant , periftromate ftragulifq} vti iuflimusoperti,vt intepeat:quins ta deinceps hora cremor ille eos dem , quo fupra,modo prabetur, hinc ad reptimam vfqj fudatur,ae detergitur : oftaua vero comode venis iam interquiefeentibus, epe natur.Verum enimvero fune, quf a ccena poft quatuor horas cre:^ morem propinant ,fed cooperU

DE LIG. SANCT. <

ti vetant, ne fomnus fudorTin=*' tertum patur:quem tamen fi fpon te profluxerit non denegant,<]uo<J a fagaci natura fieri dicunt . Ples rique a coena cremorem i/s tans tum exhibent, quos vehementi ca pitis dolore cruciari animaduers tunt, quomodo dormiturispro ca tapotio ipherulsE ofleruntur:quod mihi quidem ratione carere non videtur. C?eterum coenat parcius, quibus vncia panis rede datur,& vuarum {emuncia.Qubd fi bifeos di penuria fit, in eius vicem inter* mediapaniseruftula prsebeturre* nera parte abfeifla , & fuperiore, quae bilefcit , adepta ceu fquama: vuarum vero Corinthienfium de* fedu farcit, Damafcena vel Thar lenfis ,velpafla quaeuis exemptis vinaceis.Safis aurem in coen5 efie poflut dece aut duodecim grandio

^ NON PERMISC. 8f

res vusEjCX ali/s quindecimautyi ginti.Quibus vu? gratse no (iit, as ucllan^Cquas nuculas pr^neftinas dicut)in igne coniedtae enucleatae* fupcrioriq; mebrana caftratae,aut amygdalae toft? eduntur.Maximc aute (iccantis naturae cibatus elTe debet,nontam vt potus in ventre perdiu retineatur, quam vt reficce tur putredinofus ille afFedus,que inuexit cotagio.Neq; enimtimen dum,ne ex eo vi6tu vel in he<f^:iea, vel corporis atrophia delabantur, qui natura ficcifunt ac macilenti: vt quidam metuere videtur,<aB«w Cinquicns)optiwe/a»-c,Ji, qui ligno CU' rantur^in heBicayil tahm no inciimnt. Quod equidem vix fieri pofie in teperata potione puto,nifi eo iam fint correpti plane marcido habi? tu.Na &ficcos confiat hac vi<fius oblcruationc humefeere , & ma^

r

DE LIG. SANCT.

eros pinguefcere.Adhiberi tamen^ per totam curatione medicum \ts . lim , non qui cremore dilutiore.g pr^rcripferut nobis infulani,acexs

bir,immutet. Qnag Syphilis vna probare videtur ratione, cu dicit; » mm&u ce^ue memore fu^ omyi^H

»» Qj^m tenue, ^ magna ftbi ieiunia^ofeh^ ♦» folet fitiseJfeipfuScarpsalaiy

Du fu^eretyita,^tatunemBraf0tifcat» »» Ne tn, ab ne tatatime,facer illicet:haujlu^ »» ille, modo dhrofm, \ires rejiett^fouetf, »» In^ occultaverit kiunis pabula membris. Obreruandum tamen eft , ne fas le guftet,qui curatur:^ huic medis ciu2e cu fale prorfus no c6uenit:ve nere tanq pefte fugiar, frigida nc vel manibus abluendis attingar, vinu nec delibetctale enim huic Iis

peri entia innotuit,c6£ciat: quive quadrata rotundismircear,fed qui vidumpro fymptomatis,vbiIiecs

) nonpermisc.

grio eft, quale cicutae, cu qua fi hau feris, nullo remedio reftitui queas. Qiiae profedo leges fere funt ob noxam indidae.C^uae q fint leues, omnes qui tam diro occupantur malo fi fecurecolerent,ac ad falu* tem valere reputaret, vitro fine vb la cudatione (e illis dederent.Sed reliquum vidum conftituamus.Is igitur non poftnonu ftatim diem plenus, at paulo liberalior permic rendus. Pulli clixati iure.citra ta« men falem, mane tantu vefcatur, fdq; ad yfq; quintu decimu diem: a quo etiam oua forbilia & carnes elixas ad vicefimu tertiu,abfq5 fa« lecocedes,itemq; aflas fine larido. Quod fi ad quitu vfq; decimu per feuerare i prima vidus ratioe pofi: fe cognofcas,audo tatu obfonio, hoc eft vuis pafiis , intelliges mes lius cu deploratis agi. V erum pers

DE LIG. SANCT. f

f

pctuo «gri vires cofuledasccnfco.’ Sic enim tradati vigefimum vix attingutdiem,quin adpriftinafa^ nitatem reuertatur.Nonunq tame vel cubantiuinteperatia, vd ligni exoleti infirmitate , multi in inte* grumno reftituuntunquibus fuas ftrimfimulatq; refedi videtur, ea® dem omnino fubire ratione. Alios noui,qui prius perundionibus fa* tigare corpus iuberet, deinde ad po tione venire,deierantes ad morbi depelledi celeritate hoc pertinere: qui & ipfi aduerfus argeti viui iU litus hunc dari cremore perhibet, propterea ^ folus offenfas eius tol lit.Quos quide authores in totum non danarem,nififperare intra tri cefimum diem, vidus ratione obs ^ feruata potionis pr?fidio,fatis efle | malo etiam extremo profligando. Ne<^ vero probauerim illoru fen*

^ I^ON PERMISC. 87

tcntia,qui vna opera & lignu & ar gentu viuum ad curam afFeruc, cu non ferat tatasiniurias natura vel robuftiffima : tametfipicriqj gra« uiora sequo animo pertuIerut.Sed de purgatione fub fine curationis adhibeda, agamus. Sunt qui decis mo quinto dic aluum volut refols uere,ali/ citius,n6nulli cu lignum paulatim,& cotineter munere fuo perfungatur,nullum a potione dic intermittedum cenlent, ne propter pharmacu quide:maluntenim lub curse fine exinanire , fi aluus in« terim nihil redderet,ex eius decos <Sto cerris diebusclyfteres infundes rc , quod nos tentauimus magno fcmper fuccefiu.Neqjqueq moues redcber,^ Ferrus fiepe purgadum dicat, & oitauo , vel fexto quoqj die:propterea ^ tenues ita humos fes fudoribus expurgentur , crafil

DE LIG. SANCT^

cocoquaturmatura enim,qu£e per<e fede mouetur, primo concoda (e* cernit,mox expellit, in obtufis ta« men fenfibus, & imbecilla natura, eiufq; motu ine6cinno,f£epenume ro adminiculo ea fupplenda funt, & velut manu fcandenti pr^benda, vt Gal.ait in aph.iIlu,C6coda mo uere no cruda. Veru enim fi quado purga ndu videbitur,Qb ratione As phrodifei potius,q eam quje a Fer ro allata ell:,id faciedum erit.qua** doquide famefcetes fblito cibi vfu prsetermifTo , materiam fine dubio aggregant acriore. Decimo quins to igitur die mane purgas medica mentu bibatur, qua hora intermits tetur cremoris potio, ad qua tame fub vefperam ftatim,nifi quid obs ftat,redibitur: no aute vt vult Fers rus,qui tota prope antiqua ratione nulla caufa fubuertit , 5c mane 6c

i

NON PER MISC 8$

vcfperi abftinebitur. Na quid ha^ bet rationis.cum potionem modo intermittcnda,modo relinquenda traditf Agit enim eo i loco de lym^ ptomatis,qu3E per lignu fan<5tu vis tari non poflunt. Verum vbi vitas impendet periculum, quis operam lubens impederit^ Quorfum attis nebat hsec admonere. Quin potis us audis,quod difertillimuspoeta perbelle in guaiacopr^efcribit;

Nec prius abjljlutpotu ^ tnejlrua curjum «« Luna juu, totu peragras perfecerit orbe, » , fraternafp iteric conuenerit aemula bigas, «t Sunt aute ei,qui priftina valetudis nem recuperauerit,fcruada qu?da. Primu ne cofefti frigido fe comit tat aeri, aut in publicu prodeat. Re clufis enim adhuc omnibus cutis Ipiraculis nouimali j)cliueeftpes riculu.Paulatim itaq; ab vno coes naculo in aliud inambulandu.atc]^

DE LIG. SANC. f

J

ita {enfim,duni aeri a{liicuerit,csB* lo fe comittat.Deinde modus in ci i bis &: congrues vbiqj qualitas ob«! feructur, bugloflb,cirfi/ radicibus, aliilq; oleribus in iufculis vti incis piat.ouis fbrbilibus,C2Bteri{q; alti* libus cibis,6c ex aucupio potius a* uiculis, vefcatur.-imprimiiq; cura* dum, ne vetriculus infarciaturprc matilrq;. Quinetiam ad vinu fta* tim ne conuertatur,lcd cremorem ptifanae, aut fecudariu decodtu mi* nimum menfem vnu prius bibat, poftea dilutilfimu,& tande ad pri* ftinam fe referat cofuetudine.Reli qua ex Hutteno requiratur,quifi* milia quseda noftris habet.PIeriq; SerapiuCvt nuc loquuntur)ex de* codti ligni cum faccharo apparat, quo vtatur coualefcentes. Ali/ ex puluifculo cum pafTaru,vt nos fo* lemusjvuaru carne, coptarium per ^

\ NON PERMISC. 89

% *r ’

telTellas inftruut, quida flores facs charo conditos,& teneros arboris turiones pr£ebet.qu<e omnia vt no improbo, ita in vniuerfum iuuare nego, no lecus tamen actheriacos -fales modice logiq; teporis fpatio prasfidiu afFeretes opitulari verifis milius eft. Dcftillatu etiaex puris ligni lanati rametis fl nihil admi^: (ceatur, ne ipfe quide omnino re^ iecerim: quis imbecillus admodu dus eft vius. Quod ad glen pertis ner, quod iuniperi modo extrahis tur,memini me interdu tu per fe,tu ex nucis Indicse pingui ad artuum velletes excruciatefq; dolores ad« hibuifle:fed perexiguo, ac vix vllo coru,qui vfi funt comodo , fine vi agentis decoctionis . Sequitur vt huic difputationi coIophone im« ponamus, fi moftrauerimus , ligni fanCti naturam nullam alioru pa*

m.j.

DE LIG. SANCT.

ti medicametorum admiftionemV Hoc medicamentum nullam admijlionem recidere.

Inoleuitiam vulgo confuetudo quorimda, hoc lignum tam c6tu« meliofe tradantiumuila vt habita facultatis cius ratiorieCquse haud dubie immenfa eft ac prope diui= na)nonlolum iuftu coquendi eius modulum peruertantjfed cum eo etiam infinita inutiliter comifcci ant,quoru nec fentire in hoc ma^ Io vfum vnq potuerunt. Quafi ho rum,vel aliorum quorundam, vel fimul omnium miftione, indigere medicamentum hocexiftimarenr, quod profedo fumma diuinse bos nitatis iniuria,qu^e nobis tam 130 in malo praifidium hoc viium tandem largita eft,fieri cnituit:cui no gratiasCvt debemus) agimus, fed auxilia ab i/s emedicamus qug

NON PERMISC. 5>o

.'•3

nunq iuueruntA audemus ea ins terdum.quae naturam habet diffi^ detem copulare . Quid enim vino cum ligno fando couenit? nempe propemodum quod cicutse. Atqui vinum fi pofl: cicutam potetur , a morbo hominem vindicat; fin cu eade, perimit qcitifiimervnde Plif niusex Androcydis ad^Alexandru; praecepto, ficut cicuta homini ve^ nenum, fic cicutae vinum efie pros didit. Quaero autem quis ad fanis fatem reduci vnq potudit, qui cu ligni decodo vino fit vfus ftatim a curationis rudimento? Profedo cachedicos nobis & fenes produ* cent^ itemq; pituitae ac atrae bilis naturam referentes, quos decodo ex vino nunc curari palfim nefeio q vere diditat. Nouum iadantes experimentum, &c artes perfici ins uentorum adiundione, clamitan#

m.ij.

DE LIG. S ANCT. ,1

tcs,ac fexccnta eiufmodi. fed qudi pertinet hoc hominum genus libe raliorem vidus rationem lequi, quae in ea tradatione , quam cum vino experiuntur,omnino permit* titur,cum vel illi prope foli exquia fitilTimo vitam ieiunio poflint exi gere^Veruntamen ys,quorelpon* deam,beneuolo mihi , & aequo le* dore opus eft , qui hac de re non ex fuffiragiorum multitudine , fed argumentorum robore, iudicium faciat.Vellcmitaq;magnopcre,ad | vtilitaremfalutemq; communem, I tatum mihi hoc tepore vini vlum commendare liceret, quantum vu tuperare cum Sileno Dionyfium, Nymphis approbatibus ac exulta i tibus,cogor.Nam mihiquidopta bilius , q placere quamplurimis^ i non ex vulgi faece, fed celebriora ordinemon ex leruiti/s,autmercc«

^ NON PERMISC. €>i

.'#9

nari/s , fed herisac dominis; non priuatis,at magiilratibus, nobiii« bus,rcgibus,imperatoribus,ac dc^ niqj pontificibus i fi quo fato ifti, quafi maiorum gentium di/ quis dam,communi hac contage con» taminarentur . Quod illorum nes mini adhuc arbitror vfuuenifle, A quibus etia vt quamlongiflime hanepefiem auertar deus, oro atqj obteftor.Quid inqua gratius atqj iucundius,q ab omnibus voluptas tis gratiam capere { Certe medi* ci partes funt tutb,celeriter,iucun de curarerDuo priora lemper alTe* qui poteft, tertium non femper.Et quis hodie non quiritatur,a medi* camentis f^pius inculcatis ic diue* xarHQuis non horret medicos,ni fi vrgentis mali neceffitate com* pulfus^Quis non fibi hoc tempo* re ThelTalios cupcret,qui decuban

m.ii/.

DE LIG. SANCT. /

tium delicijs {ub{criberent,&: rac^! | tam gerendoru voluptate fibi pro;* pouerendNonnefeculi huius ho^ mines tales aliquot in mediu pro# ferre pollemus ^ Et nos li efficere poire,quodarspoftulat,ijs rationi bus fperaremus,idem fedraremur. Sed voluptati Talus pr^ferenda.fed vtile dulci. Omne tamen punctum tulitCinquit ille)h£EC qui commi=? i fcuit. At bellos temperatores, qui non folum inutile dulci perfun# : dunt, fed amarum quoque fpecic dulcis inutili committunt . Quid i hoc infaniie efi: ^ quod nouum de# meti^g^nusfliccine laboratur redi medis per mortes aegrisl aut vero protrahedis in infinitum illorum ; miferijs? Atqui voluntati Tuorum liceat fubditos hac in parte appel# : lare,inTeruiunt , obTecundant , ac quaelitis longe lateq; genus omne

, NON PERMISC. 5>i

delici)'s voluptatibu fq; deliniunr, adulantur.qui frigidam dabunt (i polcent, qui lauabunt cum iufles rint, qui niuem vinumque porris gent;vinum, certe quidem vinum quos non videmus hoc in malo porrigentes,vbi non expediti Gas lenus aetatis fuae medicos mancis pi/s comparat , non illos quidem ab Aefculapio ortos, qui tanquam duces militibus,reges fubditis,ims perare aegris didicerunt,fcd tortos res nequiflimos, latrones flagis tiofilTimos, impudenriirimofq; les nones,qui medicoru titulos emen tiuntur,& Thracum nihilo fecius ritu parent. Quorum nunc exems pia graui interdum laborantium detrimento imitari boni quoque coguntur, alioqui reieftiti; ob flas griones iftos vilefcerent. Itaque vnus & alter vino vfus forte fors

m.iii/.

DE LIG. SANCT. J

tuna curatus eft,non obfcura pcr« fona fuit,reftituiomneseademra tione contendunt. Attondit iplens didus quifpiam comam, id vel fis* mij feqnuntur:barbam nutrit,quis non 2emulatur?0 fecula, o mores! idem poftulabitur in medicina^ Ac non deliint aflentatores, gjtati? au cupatores,qui ita faditandum ef* fc docere fc polTc profiteatur,quod nue in vino & ligno fan<^ vulgo vfurpatur . Nec audiunt Huttenu vociferante.fimulvtresibi conuc niut diuerfiilimse, dilcrime elle,& mortis metu impedere. Cur no cu fale vfum eius edocctfNo fapit fci licet fal palato. Adeoque infatuas mur omnes, & vita illa humanios re,qua fine fale Plinius (cripfitno polle c6fifl:ere,repudiamus. Et ins dulgeri noftro genio poftulamus. Exorietur tadem aliquado nouus

^ NON PERMISC.

commetator, dc fales,fi di/s placet, codnnabitguaiacanos , aut palos fandar^osjvidelicctvbi ad fapien tia rcdiedmus.Nunc cum bacchas mur, & nihil aliud qcrapulamur, cofi nxiflfe vinu guaiacitc ac palos fanftite oportuit.Nam & fieri per muftum minus fortafle quilpiam miretur. At decoqui ex vino lignu atq; aqua immilceri, & ad ea lege etiam corticem accederc,qui pros pter amarorem ab eius ovx vnde adportatur indigenis refpuitur,au diens totus horreo ac cotremifeo. Nam humanas ctia carnes afphal to,aut cedria, aut nefeio qua alia conditura pro pilTafphaito accu« mulant,(anguinem item humanu, o(Ta,aliaque innumera putida me Hercule & dira, erit adeo qui fters cus,& nullu fcelus refiugiens,genis tura no dubitabit inculcare. Qui*

DE LIG. SANCT. ^

bus qujefo qd facias,cu nun^defit fua impuro pr^ftigiatori ftrophaf fedmihi inpr^feti de vino cogita du relinquitur. Hoc enim multos torquet ac follicitos habet,cur no ^que ex vino,atq; ex aqua incoqui fandulignupoffit. Quodprobles ma,cu multis no careat ratio ibus» iiTq; minime futilibus,tn vna mibi fatis arridet ac plaudit, qua baud fdo alijquati fadurifint:vinu ad igne codu, maxime longi teporis mora natura mutare , 8c in acidu quiddam degencrare,n?mini du^ bium. Adeo vt qni acetum ex vino curant,decoquere illud foleant, multis diebus in fole babere.Qu^ porro noceatur ex aceto vniuerGe prorfus natur^,pr2efertim fiimmo dice hauriatur, confiderandum re linquo:fedin baccura q alienum fit acremeto fuo,quo ftatim fe pes

^ 'NONPERMISC. P4

nctrat in omnes corporis partes oxypori modo , vt cremoris , qui paulad agir,operi locus no detur, verifimile eft . At maneat vinum, nam nifi acuerit,n6dum forte ace tuhi eft, 6c acefcit tamen ;nifi for^ litan non decoquunt , fcd folum idipfu affudut, quod macerato ex ligno vim eius elicuit, id quod in=: terdu facere illos video . EO: veru authore Galeno, vinu hoc efl:vehiculum alimeti. fateor, ficut medicametorum. non abs ' nuo. At dabitis mihi hanc venia, li nouella ex eode,nec dedu(!fione nutrimentiin corpus ,necvrinas . promouerecommonuero.Suntau tem huiufmodi fere omnia, qug in Gallia noO:ra potitantur , vtpote vix annu ferentia, nifi forte vetes ra dicas eo nomine ^ cito fugiat. Quinetiam ficut nec pueris vinu

DE LIG. SANCT. /

accomodu cxiftimatur , lic nec il adultis,nifi modice fumptu , & in tepore, vt Gal.tradit primo tuens dx fanitatis. Ad hjecieiunis potu (quod & hic fit)veneni inftar pes ftiles cfle prodicat. Item ad libidt nes homines prsecipites agit, qua vna offenfa nihil huic labi magis aduerfarium. Venter etenim mero seftuans , facile delpumatCinquit ille)inlibidines.Partem animi ra tionalem hebete turbidamq; red* dit.atqj ad iram pronos efficit. Ia quam vim habeat penetrandi ars tus,& compagines foluendi , ners uofq; oblgdedi, quidpoft Celfum opuseft commemorareMe articu lorum doloribus in hunc modum tradentcm;Quidam cu toto anno i a vino,mulfo, & venere fibi tepes | raflentjfecuritatem totius vit^ c6 fecuti funt. Galenus prsterea fas

\ NON PERMISC. 6s

tis docet, quam vim habeant exci tandae podagrae vina potetia, ante cibu pr^ferrim fumpta, in cometa rio aphorifmi,Eunuchi neq; poda gra laborat 5c c.Et alibi neqj vinu neq; balneum plethorica ferre di^ fpolitionemtradidit.Poftremo vi num corpus totu concutit, & quod Cicero inquit, aegrotis raro pro« deft,nocer fepilfime. Idem Galea nus in eo libro,quo corporis tenia peraturam animi mores fequi dea monftrat, ex Platone multa affert de vini pernicie,maximeq; ^ Pka totanq hoftem obferuandum ca« uenduq; cefeat. Omitto Carthagi nenfium ea de re leges,nolo in i/s longius progredi.Infumma enim hoc fcio,largamvini potationem malam: moderatam non folu non malam, veruetiamc6moda:quod idc Galenus tradit libro modo ck

DE LIG. SANCT- ^ tato , {iquidem moderate fumptu euideter reuera codioni,digeft:ios ni,& fanguiniscofedrionicondus cic. Accedit eodem ^ animum no ftrum manfuetiore iuxta atq; au^: daciore efficit . At tempeftiue ita pr^beri vinum debet, ieiunis aute & ante alios cibos non tepore da# ri, latet neminem. Sed potens effe negabitis, acfortaffe quale fit mc rogabitis , cum multa aqua dilutu eft. At quid hoc refert, cum copio fu & affatim pr^beatur^Iam qua# libet eius confient officia, huic ta men malo fiibueniffe nuq efide# prehenfum.Q^uod non ignorans Syphilis,inquit:

Nulla Ceres illos,Bacchi no'\>lla iuuahant M««em.Quaob rem vtcocoquat, digerat,aliaque efficiat, quze vfui effe poffint, etiafn citra vllim» da# num , nequaq tamen huic malo

^ .NONPERMISC. 96

<5uicq contulifle conuincctur. At compertumCinquiunOpenetratio nem eo adminiculante efficacius fieri. Quid attinet medicamento quod pedctentim effectionis fuse curfu perficir,caIcaraddcref’Qua^! to fatiuseffer maturare, id eft,fefti nare lente , quod grsecoru proucrs bio celebratur, At vi num calori ingenuo aptiffimuefl. icciredne ieiunis, aut copiofedas tufQuafino plus hac in lue ligni fanCti potio coferat , quam calori innato confpirantem tepore coiis gruentiffimo omnes fccerunt.Sed vini fubtilitate ad partes longim qua s medicamentum fertur. An id ipfum mimus no obit Indici ligni nmplex decoCtumiquod ftatim vt hauffueft, vndequaqj fudores elis citjVt ad medullas vfq; penetrare perfentiatur. At humorum fufiles

DE LIG. SANC. /

reddit concretiones. Vtrum horu melius idprgftet.iudiccs fenfusfa cio.Ndnne extremas partes exan gues & longe a caloris fonte remo tas hoc epoto digeri,& infinitis fu doribus perfundi, quod fuforu ar* gumentum eft humoru, vidimus, ac tan<Jemex peruicacibusdeplos ratiTq; malis eas c6fanefcere,qu« lues ifthsEC inuexeratfQuid fcirs rhos,ofia occallefcentia,reftituto priftino sequore memorem! quid podagras, chiragraTque!quid alia innumerabilia! Sed in virtute lar^ guida,inq; appetitu proftrato , & male coquente ventriculo, vinum deligedum.fi exco(3um vinum di< cunt,idq; medicamento^permiflu, vix aufim aflentiri : finfyncer0,&: a dolio rccens,fateor. Nam calidu fudores mouet,quod &fimplex fa cit ligni poculum.Hac re imbecil?

NON PERMISC 97 litas cjuje efficit ne fuu virtus fine aflequatur.no inftauratut,fed re« parata,qu9 deperi/t autobl^fa eft, lubftantiaJd vero frigidum effis cit vinu,fuluu,actenue.quorfu ers go opus eft de vino feruefado me dicatdcp, agere? Atfubftatia vires reparat vinum,n6 priore qualitas te. Efto.iftud vero quomodo effis ciat attcndedu,& paulatimne, an celeriter.Certe coftat vinum qces lerrimenutrire.Namqu^ vniuers fim ac fubitb alunt, Hippo.inquit eorum etiam veloces cxcretiones fieri.Quod de vino audit|Galcnus qmaxime. C^uid ergo cum cremo re noftro,qui fenfim id pcrficit,co munchabet?vinumex immodicis vacuationibus defe(^fiones fanat,

noftrum ligni decoftu fimul atq; vacuat,in eiufdcm quod abijt los cum falubrcs fuccos reponit atque

n.j.

DE Lia SANCT. ^

fufficii.SecI quid rationibus cuni ijs piignamus,qui fe fibi pollicens tur vel loue e c^lo deturbaturos,{i ratiunculis ille, no fulminibus age redNimirum parati imponere Pe lion Offe gigantes prodigiofillis mi.Sed capita, qu? de vino immis fcendo coaceruarunt , profequas mur , vfq; dum omnibus planum fiat illos, neq; ratione aut cofilio, neqj experientia quze afferunt, co* gnouific. Quare tertium aliquod inftrumetu habeant necefle eft, vt Theflalo Gal.obi/cit, quo adhsec accedut,fi quidecos accedere cre< dibile eft.Nam ratio ad inuentioa nes viam fternit,experientia vero inuentifide facir.Equidem qpluri mu vini decodu periclitatus , ne« minem tamen vnqCdeum teftor immortale)veI leui ex morbo res creatum confpexi:quin potiuspo

NON P ERMI SC. 5)8 ftea grauius omnes conflictatos, vfq; adeo difFicileefl: aliquod xiliuminuenifTc,quod citra noxa magnopere profit:vt quod longa vfus exercitatione nobis compa« rauimus, mordicus tenere debeas mus.Sed an fibi ifti erroris confci/ no funr , qui ex vino decoCtionern autumant vegetiorem ac veheme tiorem? Ideoq; cum in debiliori^ vt aiunt,hoc cit ea, qu^ aqua fir^ experiantur infinitas vires, nccefs Tarium ducunt,tanto maiores efle in co poculo quod fibi eum vino apparatu violentius cflc perfuafes runt . Qjiid hoc nifi argutari eft^

Attamen deprehefiforices ab ex«

perientia non cefiant perftrcpere huiufmodi ftridoribus : Q^uod Jt tnorhusyuica decoHionisyitiicp exhibi- tione curationem non fujciptjouius quidc cauja ejl , quoniam nonnullce funt medi-

n.ij,

DE LIG. SANCT.

iii!;; ■

/

lii

II '

cin(t calidce, quarum caliditas ah alicuius agritudinis frigiditate minoratur : quare genitus in eam non agit, 6r quando<p quii maligna infrigidatione adminijlratur, kf uiorem inducit calef asionem. Bella me hercule ratio,quaobrem hsEc fubf iungatcQ^iire frequensyini atep deco^ ilionis reiteratio f at, donec i^raua morbi qualitas adimatur.Quv non potius ad yini ftillaritium laticem , qui im* penfe feruet,hac ratione couerfus cftfQuid enim no ifti fomniant^ V idi qui ex c?lo illo fuoCita enim quintam vocabat vini eflentiam) promitteret cum ligno fandto in? tra treis dies omne fc labis iftius maculam deleturum , cum recem* tem.tum veterem : ifte vero vetes re vino reftitui melius exiftimar, cu ab experietia vocetur in cotra rium fenfum. Atque vtinam illos rum voto quod petunt relpondcs

, NON PERMISC. 59 ret.Porrb autem cur in malo inuc terato cardi benedicti manipula* remfafciculum, vna cum vini fui pr2eparatione,& reliquis (implici busCvt loquitur) infeda conforta tibus.ficut habetur ex illius tertia hypothefi,admifceri poftulatf An quia vinum quod inueterata mor bi radicem deftruere fupra dixe? rat , nunc nonpolht virus ablque cardo benedicto, quam atradlyli:* dis rpeciem arbitramur, elicereffis cuti ventriculum non poterit des linire forfitaii ablqjgalangaCque quidam cyperum vocant babilos nicum,ali/ acorum putant) autcer te mentha . Quis hanc moftrauit rationem? Quiscorticem vna ins geredum,qui eft amaro guftu,dos cuit?Quis cumleuiflimo (it pons dere,eum huius modum pr^feris pfit,vt ad ligni pondo libra triens

n.iij.

DE LIG. SANCT. , f

corticis perpetuo accedercts’ H6c^ cinc ratio admonuit feruentia te^ peratis mifcerc ,Ieuia grauibus? Atqui vnum omnibus pedibus cal ceum ratio non circundat. Etme=* lius tamen fieri pofle in mediocri, quam excedente habitu formaque cenfemus . Illi autem nefeio qua opinione freti ex vino refrigerans tia cum opus fcilicet elfe putant, confundunt.Qjiod vno modo pu tant perfici, fi no per fe faltem per accides. Qjiod alioqui cum aqua dcfperat nifi ex multiplici variaq; codionis permutatione. Atque in publicum prodire,qui curatur, Fer rus iubet, itemq; recreatrice ,qua refumptiuam nominat , perpetuo vti dieta, quod vini caliditas vers naculnm excitet calorem,eiulq; di geftio celerior fit,ac penetratio ve locior(vtor verbis eius.^pr^terea

NON PERMISC. loo

qubdhumiditatibus refiftat , ifto nanquc curationis modoCinquit) carne vefceris mane Sc veiperi.Ni mirum, hoc illud eft antiquum Ro manorum primum vina degufta^ tium, verbum vfurpare vetus,Nos uum vinu bibo, veteri nouomor# bo medeor .fed ad excufatione fo« cios proferet dodlos aliquot; Mas theolum illum fortaflc,qui de Gal lico morbo fcripfit . Qui nelcio quo numine afRatus «arAuffiViop eile vetum,vt Homericum verbu vfur pem,quiscredatfin h?c verba pro rupit : Atjtyinoligmm incoquere cuerit, maiori cumMilitate curam ejicies, nam in pituitojis felici fucceffu e^o fc^pius ^ericulumfeci.C^^ verba fi vera fut, nona ligni tota fubftantia,qu9 vi no repugnat,fed a qualitatibus pri mis ac iecudis , quas fortitu illud cft,fanationem fadamefie exiftis

n.iiij.

DE LIG. SANCT. f

mandum.Mafla aurem, qui in co^ plicatis affedibus interdum vina cum decodidne concedit. Si poJfi~ MeCin(iuit')eftyinum dimittere oportet, nullo ^a2lo hihere. Tantum abeft, vt ex vino lignum coquat.Pollius etia enumeratis potibus aliquot, vt quartu ftatuat vinu,quod debis lioribus aiTuetifq; tatu permittit, vino tn minime excoquit . Quod nequicq fieri arbitrabatur. Et qua tandem fronte ad vini coduram rede fe peruenifle afifeuerare aude but^Cum nullo pado vinum hoc morbo profuifife cognouerint,(ed plane repugnare curationi ligno iando perficiendas intellexerint. An hoc ex methodo didiceruntf Etficut Gal . ex cera &c oleo quje fordidum vicus reddunt,tum xru^ gine quse carnem exeft farcoticu inuenit medicamentum ,ex cotras

NON PERMISa loi

ri/s fcilicet,quaeq; mutuo fe hcbe« tarunt:fic cx vino quod celeriter ' quidem nutrit , & fando ligno, quodpaulatim , ac rurfus cx illo, quod arthriti aduerfatur , & hoc quod dolores omnes lenit , mediu quoddam mitigarunt, quod neqj dolores fedaret, neque vllomodo inftauraret.Quod fi non efl: , age dicant nobis, qua ratione ad hanc venerint compofitionem . Itaque vinum, vt c6ftat,tota fubftatise ac proprietatis conditione ligno pu* gnat.Quemadmodum fal , quod fatis arbitrarer efie ad compefeen dos omnes iftos nugatores . Sed enim cur in apertum prodeundi ijs,qui fuo more curantur potefta tem faciunt ? QjiJe hsec eft indub gentiafAn quia calore vini inte=: riora munierunt,cxternas nohors rent iniurias^ Nam fudandi aiunt

DE LIG. SANCT. ^

moleftia perpeti non cogeris.Cur itafPrjefentia vini exrernje putre* fadtioni refiftere videtur . Nung cognoui quenq, qui exteriores rc^ ferret putredincs,cum de intefti* nis caulis maxime quseratur . Et quas nobis externas narrant pu*i tredinesfAn iamiam excitaturas morbum caufas,an vero iampride cxtrinlecus illatas^Qu? iplie mox elTe delierunt.Inhoc enim cura to tius cardo vertitur, vtfucci e cor* pore vitioli exigantur. Nam qua ratione obftrudis Ipati/s vacuen* tur, nondum video, liquidem neqj per vomitiones,neque lecelTus,ne que vrinas,adde li placet hasmor* rhoidas, mcnles , cjetcrafque fen* fibiles vacuationes, expurgantur. Rellat igitur, vtper inlcnfilescf* flationes.Profedo quanto fortius emicuerit calidum inlitum , tan*

NON PERMISC. loz

»

to magis difflatio fetifum efFu^ giet . Quis negauerit? Roboratur autem calidum innatum, fortafle non hac ratione, fcd faciamus ira clTe. Igitur corrupti humores fine fenfu inualefeente calore abigem tur:funtenim,vt Diocles dicebar, fudores prjeter naturam . Verum oportet omnia quae ad corpus atti nent,re<a:e elTe adminiftrat3,quod in jpgro corpore , in quo natura inordinate agit, minime fieri pos terit.Praeterea violentae cauf^ lur, Vt,nifi foraminibus patetibus, pes riculum fit,ne rurfus intro tenuas ti humores ferantur , vt Gal. ters tio Naturalium facultatu de mos mento expultricis.V nde oriri cru* ciatus neceflfeeft,quod in muls tis ita tractatis non fine vit^ difs crimine haud raro vfuuenit. lam «juado carnes illis largiuntur, cur

f

DE LIG. SANGT., fecum ipfinonreputantjigni fan# <ai difficilem eflc a natura confe= drionemfqua prius caufa rede mo uebantur,vt paru in ligni vfu efle edendum profiterentur. Nunquid vinu illam concodioni vim reni^ tetem ligno fando adimit? Certe rheo Indico perinde vinum quum eo paratur, purgadi auferret facul tatem. Vides vtfurfum deorfum omnia mifeeant &qu2e exdiames " i:ro fuis hypothefibus pugnant, ve lut letheo perfufi liquore,aut vini meracioris dulcedine temulenti , nuc admittat atq; recipiat,no fatis in obligationibus,quas vocat, exs ercirati.V erum infpiciamus tande quomodo ad praeclara vini copos fitionem tam egregi/ viri delceni derue . Nam fubit mirari cur Aui« cenna in principio fecudi & quin^ ti Ganonis*non audiant dicetem.

NON PjE.RMISC. 10^

Et parum medicinarum melius ejl plurimo in intentione ^na . Quaero igitur ecs quid dcefle videbatur ad Gallici^ morbi curationem in ligni fandti decodof quod ipfum,vt concedut ctia illi, vi occuIta,quam toti lubs ftati? accepta ferunt,operatur.N6 eft nobis, inquiunt,vnica intetio* Sed obijcict quifpiam : Quid ve^ ftra nobis proponitis cofilia, ii ad manum habemus, quod tam dirfi morbu poffit elidere f quem nullo pa(3:o veftra ratione omnibus etia rentatis mitigare valuiftis^Saphi« rus anrhraca fugat, vt fupra dixi« mus,fmacagdus venenum ab anis mantibus virus eiaculantibus ins culTum ex toto corpore proledfat: quid attinet in hifce cum per fe co mode admouentur copofitionem comminifci.Exploratum ne vobis cft,cinno vires retineri ac ne cor^

(

rumpi ^ Certe forma vna qusepia,' qu£e non ex eorum, quae mifcerttui* merito conflatur, fuccedit interdu, 5c fundf io contraria nonnunq fpe ratae obuenit.Qjiis vos no ita fieri Apollo monuit^Sed percurramus caufas compofitionu,y c videamus nunqua vos adegerit ad tampof* tcntofaspermiftiones. Nam quan to ex paucioribus compofitioncs fiunt, tanto comodiores habetur, 6c Ipedatae non fpedfatis funt tm tiores.NecefTitas igitur qu? nos ad concinnationem medicametorum aliquando poteft adigere,ad hanc cos innitareno debuit .vcurn cxK« gni fandi vulgata praeparatione infinitos perfanatos videre potues» rit,qui nulla alia ope reftitui qui» ueranr. Ac nullos,rede accuratos dico,fibi non redditos huius bene* ficio proferent.Qjjid igitur ad co»

NONPERMISC. 104

pofitionem fc contulerunt? fi fim^ plicibus omnes curare ^gritudines ac in omnibus datu eflet.milcellas neis haudquaq egeremus . At,in« quiutjOmnes quae animo occurre^ re medico folcnt intentiones,hoc vno fimplici medicamento copre* Kendi nequeunt. Nempe enim in profligada vna quapiam aegrotas tione,ad multa nos attentos opor tet cfie. Ac virtuti in primis ftudes rermagnitudinem quoqj morbi a« nimaduertere: irem caufae intende re:quae fi materialis eft, indicatio* nes petit,tum a qualitare,tum co* pia^tu fubftatia.Rurfus loci nobis cura citactcmporis.Deindemem bri naturam eiufdemq; comcrciu contemplamur, Poftremo quae ijs confentiunt aut diflentiunt, cuius generis funt,9tas,caeli ftatus,& c^ rera^quae appendicis nomine cen*

fentur,confuIimus.AIiaq; infinita ad qu? f efpicere medicum interim necefleeft,qu§ contraria aut fe ofis ferunt, aut eum tanq vrgentiora ab affed^ionis cura,vel cauf^proui fibne auocant. Pro quorum ratio« ne medicameta alia atq; aliafunt mifcenda, & in vfum adhibenda. Sed quid haec omnia fimiliaqj obs ftat, quo minus lignum fandum, quod vi fua occulta aficdui,quem induxit contagio, etiam caeco fur^ ddq; alioquimedetur,pareflepofif fit malis vel contrari/s depelledisf Quandoquidem virus illud ex afs fridu conceprum,rarionem habet fine qua ali/ affedus curari neques unt.Porrb ad virus illud eliciedu, folum non permiftum elTe poftu latjfimpliciflimoq;, vt docuimus, modo apparatu, in quo etiam ex« perietiafidem facit. Sut enimqugs

^ NON PERMISC. IO dam qusE alioru focietatcm refugi* unt,quoru ratio reddi nulla poteft. Nam quid eft cur iuglans eundis fere fatis atque arboribus nocead Quamobrem vitis cum omnia cla uiculis fuis copledi (oleat , folam refugit bralficamfan hoftemCvt il le rogat) intelligit in proximofEft itaq; vinobrafficae fuccus contra* rius,c6q; contra temulentia bibi* tur.Quereui tam male couenit cu iuglande.vt iuxta c6(ita,eam quae caeteris pernicialis eft extinguar. Rur(um cum eadem quercu oleae 'Z3’«Ae/to?,vt graeci dieunt,ao-'Z3-ovd’of: vt fi in alterius altera ferobe depaga* tur, vtraq; emoriatur. Cur (iliqua Indica,qu^ nigra ac fiftularis A* duario calTia eft dida , folitaria (patiariamat,vtvefter Mefues ^ps didit nonne experimetis credi par eftfSuftinete quaefo hoc loco audi

o.j.

t

DE LtC. SANCT.

re Auanzoare hoc modo fonatefti^ Diro juod experimentum femper ejl libra 6* flatera iujla & cejualii^juanuis Jtm certus cpubd multi JophiJlce multa pojjunt aMucere jbphijmata erronea, juce ");€rijt^ milia ejjeyideantur cumjintfalja:& hoc ad dialeUicos ac logicos pertinere habet, non etiam yllo modo ad medicum . Sed iftum,fatfcio, in hoc no audietis* 8c ftrenu^ experientiae reclamabis tis.Nos vero rationes vcftras ta^ ineptias auerfati, facile contemnes mus , quod certum habeamus 0=^ mnia, quae limt neceflaria virtutis bus propter quas medicamenta t6 perantur, in hoc ligno reperiri.Et fecudum eandem facultatem , nec plus nec minus ea ipfa indigemus. Hiic accedit, vires eius vniuerfas ad id quod molimur.elTe neceflas rias.Et nihil alienum eft aut inutis le,quod noxam corpori polfit inuc

NON PERMI5C. lo^

»

here : vt non fit opus refraeiione aut aliqiia temeraria eorapofirio:! ne. Primum vniuerfalem huic lui medela omnibus qui ea de re fcrip^ ferunt cofentietibus praeftat, eftqj folum titx labis alexicacon. Rur« fus medicamentum habetur tems peratum multis dotibus^ijfq; con* trarijs pr£editu,adeovt ftringat dd refoluat,calfaciat & refrigeret, aliaq; multa & diuerfa temperate citraq; vlla iniuria obeat Adh^c folitaria eius naturam efle docuu mus, quod nuda fimplexq; fit \i* benter.Quod probamus vel ex te;* peratis,quorum coniunetione re« fugit,neq; enim cum faccharo vel glycyrrhiza,qu9 fere moderata fut medicamenta,tam fortiter agit,q. per fe.Prseterea vt haec modifica* ta in fuum contuberniu admittere non detredaretCneq; enim illi ne*

D£ LIG. SANCT. t

gociuexhibcrenOtamen non effet necc{re,vtpote fine quibus no mu nus quo fperamus , perueniatur. Mifcilia enim ad medicameti c6a cinnationeeliguturea gratia, vt id efFiciat quod quseritur. (ed nullu a ligno fando vn^ inuetu eft, quod ex integro & abfq; ofFenfa hocpof fet aflequi. fiquide vires curandis huiufce luis afFedibus,contrarias ex tota fubftatia ppe folu retinet, excepto argento viuo,quod tame non citra noxafvt indicauimus) operatur. Quocirca necbafisCvt vocant) ratione,hoc eft prsecipus um munus, in compofito obtinere meruerit. Cum vnu fit, quod citra copofitura atq; noxa vlla,tatunde ac multo plus praeftet.Quinetiam aptatur hoc comodiflime locis afi» fedis per decodione ex aqua pu« ra: quando, vt videre licet, in vdu

. NON PERMISC. lo-j

uerfum abit corporis habitu: tum quada familiaritate fubilatije , vc iplius vim cotineter partes omnes cognatione ad ie pertra hat:fic fuo proprio concremento facultatem in vniuerfum corpus etiam ad ipa fa vfqjofla.quginfenfilia exangui aq; funt, deducit.Et quo acore pr^ ditum eftcfentitur enim acido les? niter fapore)etiam perobftru£fcosz obturatdfve meatus, edfq; quamli bet aut anguftos,aut conniuentes fubire cogit.Nam & tenuis quoqj eius fubftatia quadamtenus perci* pitur.Quse vna caufa eft,cur vim fua in remotiores partes deuehat: neq; indigeat vehiculo, quod pa* tet mira & fubita in corpus abitio* ne. Hic etia cremor tenacitate a= liqua non caret, qua affedis deins de fedibus aliquantifpcrobh^reat: & vero craflus eft ptifanse in mo*

DE LIG. SANCT.

'rem,vt etiam alati& y im ne efflue at,partibus reficiedis cohibeat. Eft pr^terea illi facultas quaedam -ijtis= lita coiicodionem. irnpediens^qua^* principem fuam virtutem a natu? ra pr ius non linit euinci.quamvQ^ ' mnia affeda membra contigerit, ftidq; muneri fatiffecetit. Adiftum enim modum conferuantem ;tan=j tummodovi^us rationem depo=*. lcit,propterea q> stgre eocoquatur. His ame rationibus nihil aptari, aut cpmmodius, aut etiam felicius poteft. Q^uid ergo in tot ac tantis huius dotibus vino opus eft, quid herbis ad mebra ducentibus, qilid ali/s fallaci/s^ Quorfum vero ne=* cefte eft alia ipfi commifeeri^Quis ifte pr^textus eftepoteft^Nihil ete nim corrigedum arbitror,quonis am neq; quod vehementiam eius retundere, aut imminuere poftit,

NON PERMISC. xoS

vn^ offendemus, cum nihil violen ter agat: neque enim molefla eius exiftit vacuatio ,quse per fudores excutitur, qui ante corporis fatiga tione celTant, & vacuato corpore falubrc per epicrafim reponit, que in locu oportet. Augere vero eum facultatibus cum piger non fit,nec cundetur,aur procraftinetjfed afli due in finem vfq; fuo munere fun^ gatur,quo tandem pertinet^Profe <Jfo intra paucifTimos dies a feuiG fimis malis deploratos etiam mi* rabiliter vindicat, porro quid vi* res eius intendere duplicareve pof fet,cum adhuc inuentum fit nihil, quod leniendi tantilli in fpeciem mali copiam nobis feceritf Csete* rum neq; prsemunire corpufculum hunc excepturu neceffe eft,aut per tota eius fubftatiam,aut per quali* tatem,qu«funt vcl corporis natu*

DE LIG. SANCT.

rsE,vel partis familiaria.Ac necor pus illius noxse affine fit, metuere no debemus.c^uippe quod no mo< do no noceat, fed iuuet mirandum in modu. vt non dubitem liquido affirmare , iuuenefcere illos, quali palingenelia renatos,qui fcite hac le potione proluerunt . Qjije cum ita le habeant,cur vim eius exacue rc, cur corrigere aut velut piacui lo auerruncare id quod infontis ingeni/ eft,moliemurf Cuius vliis etiam pergratus ac vniuerfo pros pe naturje acceptus, velutigerma* nus , ac confanguineus habetur. Quo fpcifiat autem iterum de i/s meminilfe , quae vim eiif% iplius opus melius conlcruantf Cum fes re temperies eius vel corticis per* miftione corrumpatur . Quin du ad aliud inftaurandum poculum redire liceat,commodeper fe tam

NON PERMISC. 100

diu apparatum c5fcruatur,vt mcis lis conditura nihil indigeat. Prses ter hsEC quae a nobis fcripta fiint fruftum alium percipere nullum potuimus.Ncque fane ratiunculis nelcio quibusfutilibus,fiexperien tiae non rclponderint , credi vllo modo velim, fi quis autem diuer^ fiim a nobis periculum fecerit, os ■■ — ftudiocontendemus,vti nos qua via ad eam peruenit perientiam,docere ne grauetur,6c gratias ei immortales agemus.

SANCTO NON PERMISCENDO, FINIS.

erratvla qvae inter

excud&luin obrepierutjfic emendato.

Folio 1 3 .pag-i vindicari iftos,Icge vindicare in iftosjvel coercere iftos.

Folio 1 4-pag. I .coeperunt furfumjlegc cceperuti &furlnm.

Folio i^.pag.i.Mef«e,lcgeMefiies,

Folio 1 9.pag.z.coHuuie,lege colluuies.

Folio az.pag.i. in ardum, lege adtum.

Folio j4.pag.a.chymeuico,lcgcchymeutico.

Folio j^.pag.i.Cquoftautliorc, lege fineparen« thefi quanq authore.

Folio 4o.pag. i .cxtergeat)non penitus repellat,, lege expundo parenthefis figno extergeat

non penitus repellendo.

Folio 3‘i.pag.i .fpecis non,Iegc fpecies non.

Folio 63 .pag.x.cap.lib.lege capite tertio lib.

Fo.yd.pag.z.qua Iuenimus,lege que lucnimus^

Folio 77-pag.t.ligni ex,Iegc ligni duapondo cu femilTc ex.

Folio eodem pag.eadem,fi-Iibr2 femiflem prx* bentjlcge fi plufq libram &c femiflem eremos ris quotidie praebent.

Fo.eod.pa.eade.dicbus libra , lege dieb^ felibra.

-i J

iro

IN IMPERITOS F V«

catoj^ue medicos &■ jo^hijlas^ Mthore eodem Antonio Callo Medico.

I quis miretur jlomachojtora mi hi jcri^ta excidijfe,ac forjitan mero^et, cur in hunc acaifandi m ante lacejfitus i^fe defcende- rim hic mei conjilij rationem yelim acci' ^iat.ln f rimis fic mea fuit ratio ^t quietio res fem^er mufas coluerim» mecp in earum yltrojotejlatem dicarim, nulliusyn^ fla- grantem inuidia.Nancp eo nun^ lahoraffe nos ingenwyt cui nojlro arbitratu male' diceremus,intelligent ij, quiero malefacis henejiciayel inimico re^oneda ex Chrijlia na pietate didiciffe faltem nos concedent. Quominus alicuius effe laudis mihi ~\>ifa eflfducice illaformulaj N T E R B O- NOSBENE AGIER OPOR- T E T.Qmn potius moderandu inter hos

DE LIG.SANCT.,

non folum arbitratus fum,fed etiam inter malos bene a^di locum relinqui oportere. Qjiare cum ex philojovbice monimentis formatus , fortitudinis loco duxerim, ra- ris ac jin^ularihus quamlibet pramiis in- uitatum quempiam ad male a^ndim , nun^ adduci potuiffe >t male aperet :ltd futuru ^orice minime exijlimaui^t quis cui obtreBandi confcientia perculfus,amd lediBo deJtJleret.Sed omnino putaui odif^ abjlinendum atque inJJmulationihus.Pro- pterea Sbmmittere antea nolui, ytrixojis ac liti^iojis aBionihus me dederem.Sed ta menjluaiorum traquillitatem tantifperfe quebar,dum ad philofophandum me com^ ponere.Yerumpoflea^ perfpexi permultos grauitatis,qud prce fe gerere debebant, im* memores, nihil dubitare, quin ad foriam aditu Jtbi facerent ayitiis:profeBo conti nere me nequiui , quominus quos habe- bam amicos, priuatim commonefacerem, Jt quos eo ato ejfeyideba,qui ptceter cequum

NON PERMISC. III

'j

ac hotiutn euadere ad Jumma cotenderent. Etidjt non i^noraham, ^uod ait ille, altius ituros, qui ad fuma niterentur. Modo enim per plana ^radu faceret, eos nu^ deterrui. Clmsyero nihil ad fe pertinere admonu tiones nojlras fckhamus arbitraturos , "Vt ah ea mente dejijlerent Vehementer etiam perficere cupiebamusyt quosVacare ceque culpaVellemus,fedVid fatis comodam no reperiebamus . Accedebat eo difficultatis, quod infgnia Virtutisyt Cicero ait, multi etid fneVirtuteaffequuti ejfent.Qj^o mi noris illis ipfs facienda nofra admonitio mihi Videbatur, qua fore dicer em, Vt Vir ' tutibus ad fummum tandem Vefi^iit per- ueniremus . kddooec tria effe inter nofros hominu genera, conf lia huiufmodi nun^ latura,animaduertebd. pefles , eff bonis omnibus fomachii faciunt, toleran- tur tamen hoc tepore, ma^no certe reipubli cee malo,at^ totius ordinis falutif eri iniu- ria.Cuius ipfus fplendore certe obfcurarc.

ac nitorem infufcare, quajt dignitatem no obtineat, illicientur. Quorum tame ari fraudiejje medicorum ordini nullo ^a^o debeat: cum ijli medica ^erfonam ^otiui laruarum more gerat,^Ct hanc ^rauitatc Cere re^id JuJlinedt.Ex his proinde laruis yna Lamia, Cna Empufa altero pedefal- tuatim clauda hac tragctdia excitaUit:^ ego fit odi nugatorii genus , Ct nift animo me fubjlentajfe, protinus adeorucofpe^u mihi erat facejJendum.At recoditas nihilo minus abfrufdfp eorum nmias eruere, nc \ulgo imponerent amplius , mea interejfc magnopere femper exijlimaui: alijs autem alia perjlrin^da reliqui.lgitur cu imperitif jimus atcp audacijfimus quifp nebulo ad medicina facienda hoc tepore accedat, nui lis medico dignis ornametis inJlruBus , no arte oratoria,no mathematicis difciplinis, non philofophia,non denicp literis tinUus: fed tantum temeritate atcp impunitate co-

jifus,nd erit mirandum, fi hominu lanienis

-l

at^ carmjicincenunc ^ajpm exerceantur. Qjwd jt^ro opitulatoribus nepharij tor- tores Jt pro clinicis fcelerati lenones Jt pro phyficis naturce hopes infeci jJitniPjt pro curatoribus lifejpillonesjt denitp pro medi cis facinoroji carnipces je ingeruu^ui me- thodum omne curandi ignorat, ^ui ratione carent, qui communi iudicioiquid efi opus dicere? qui experimenta per mortes agunt, quce tandem in '^ita fpes erit falutis?la jplendida horum ge^a recenjere^ quo atti- net? Sed illa yulgo circunferunt,fed plau fu inde petunt, fedtriuphos pbi decerni publi- ci aequum cenfent . Qmbus ijlis quid f a- cias,qui pro prudetia impudentia projiten tur:& audent barbati, audent mulati, au- dent poPremo laruati immani corporis fa Pu popam tota \rbe circuagereroicatim di pcurfantes,negoti\s omnibus fefe implican- tes,aPrologid item prqptenteSfdr diuinan- di artes porro fecretiores.Keuera non alij, ^circulatores^ circunforanei archipla-

ni . Sed phaleris ac a^cihm additis ^ quU hus nonanus nitet digiti articulus, medica ru titulos ementiatur, ^yeflium cultu, ha nejlorumperfonas ajjumut.Denif in ipfa mularu apjpttriuphantes,earunde mica- tus aurium,ad jingulos jprope ^ajjiis,dinu merdt,hoc ad grauitatis pondus pertinere exiJlimantes.Atf his artibus Jtbi S uffce- ni omnibus Jalutem,Jednon niji ante nu- merata pecunia ac rej^rcsfetata,^omittuty quaftf fub hajla janitates auBionantur, ^uasCniftfaBa indicaturayecu^erandas conducunt nun^,^cilicetboncs jidei redem- ^tores.Sic fucu ordinibus omnibus faciut, leoni mehercule Cumano ^erjimiles :qui ^rofterea quod auriculasgerunt , fujlibus cequeyt aftnus ille, pelle detraBa,perdigni mihiyidentur: duntaxat^t rejtpifcat,^ quales fmtipfi tadem meniinerintMenim yulgi id^erbu efl,lixiuij ita demit iaSlu- ram illu facere, qui ablueduafini caput ad fe receperit. At miru ejl ejje pecoribus ijlis

11$

fautores non ohfcuros^^uoru nituntur jlu^ dio, quorii gratia nihil no audh,quoru pol lent authoritate:adeo\t medicoru celeber fimus ordo efficere apud fenatu non potue rit,\tynus atcp alter, qui libitina hicexer cent luBuofo miferocp injinitoru mortaliu fato,yrbe detruderkur. Moueri etenim fe iudices aequi ffimi regijs tabulis cauftfcai, quas ab infcio tame rege, ad maioreyideli cet iugulddi homines fecuritate,quia'\>iri‘ hus fuis diffidut nudatae plumis corniculae, clddejlino impetrariitytr quajt fuhreptitio dixerim iure,an potius iniuria^jtc Jefe me dicos regios trioholares ijli yeditdt,qui ne ad curddos tanti principis muliones arceffe rentur.Sed quorfu diplomata ac codicillos jycophantae ijli producudquaff re^is yllo modo interfit autyacet,deeoru cognofcerc doBrina.Siccine ijliujmodi nebulones pro medicishabebimus,quia diplomate emedica to efferutur arrogatius^None bullatos Cita potijids authoritate per tabulas inaugura

tos doBores diHitantyxaminihas ^rohatf dos, ^ edfibi ajcrihut ^otejlate,Jumittut§ Et nos de re^ijs ijlis bullatis, aut ampulla-’ tis potius , tan^ archiatris nihil iudicabi' musino eorum caufas cognofcemus? Atqui opificu yulgus no quofuis in fuu artifciu allegant,quduis regijs tabellis declaratos, nijtexyiroru bonoru arbitratu approbatu leue aliquod fpecimlfuce artis dederint. Ne(p enim fartor ex cerdone,ne^ faber ex coquo, legitime renutiaretur.Venfum itac^ philologiis abfoludt,^ cyclopcedia teneat necejfe ejl,quiad medicina curriculu facere moliuntur. Qyale ergofuturu putabimus ijloru fpecime^ Sed aniatrologetos & \ap-> pas idgenus,cu obfletricibus,cu cegroru ad minijirismulierculis,cu ambubaiaru colle- giis,pharmacopolis,medicis,mimis,balatro nibus,ccsterifp huiufce farinae in ordine co gamus : eofqueCjl lubet')patiamur,Erigus quo, durdcjf fame depellere pojfinthiuc ad alteru hominum genus^eniamus, qui ipfi

terris laqueu madat,tato fane altero Jla~ gitioJfus,quantu aliquo Jibi eruditionis ti tulo j^lach:drytind gladio ijlo,quifuriO' Joru in manibus ^ericulofus efl^ exarmari ^ojJent.Sed perhibedi tame Jutilli nefarij me hercule.ac\itce humance ^ernitiojt ho jles.QjMredeejJe mihi hac in ^arte noluiy quin eos etia hic ^erjlringerem. Hic ntorce juccus loliginis, h(vc ejl cerugo mera. Nec lo giusf acia. Cupiit certe illi,tum a pharma copceis, tu ajjt dentibus mulierculis^ adde ji placet &■ dtonjlrina chirurgisjd<p genus Jeruitijs gratia inire, ^ famam aucupari, quo in beatos breui euaddt,^ potetia flo-- reant.Qjia ad re de prcefcriptoru fuorum formulis officinas referciut, diaria coplet: Q^od ad farinas quide certe facere phar^ macopcei yidetes,exteplo nome eoruprcedi care, celebrare prceconio, do^rina euejligio extollere,^ denicp objeruareyiros tantos no dubitat. Qjn nec referre arbitratur,^ decubHiiiloculos exhauriat, dumodo muh

p.ij.

tiplicibus medicametis abacos at^ tnefas 'Valetudinarii oneret:Jtcjityt clinicae mini Jirae reli^iofe etiam ab ijlis obferuatce, ^ “ mmulo fortajjis redeptce, publice clamitk e^re^ios ijlosmagijlellos nihil relicui fecij^ Je,^uod ad morbi curatione pertineret:prae clare jcilicet iudiciu de tanta arte feretes. Sed tamen medicamha ab hisinJlituta,jo la prope formularii emutatione differut, aut eafdtyires retinet , nifi fi promifeue ota olkrudut.Qjmformulasfimulatcp ex iucudijfimis elegdtijfimifyefafiidiu coepit laborate, in putida quceda ate^ ahominada trdfmutdt,qu(^moribudisyetulae illae in- culcat,atep in os infertdt inuitis,cu heeeip- fa yix primis labellisyelit fanus ckinge- re.Sedyefhrd diui Medici fdem imploro. Huccinequcejoyenimus demhice^Vt fdhiil hoc dei donaria ta dedita opera cofpur ce- rnas Jiabef acemus, corrupamus^.Jiaine me dicametorum fafce mi feros non premimus ^ ae^rotosi Atqui Ji inter diu^el decies eos

ad ^egtii contineat aceedereO^am funt c^ui crebra fuayifttatione omnihusad tcedtum \f(p molejli funt:') toties nouu afcrihetur Recipe: miru ni manu de tabula nefciat tollere, juoyidelicet nihil agetes aliquid f e cijfeyfidedtur.O carnifices omni fupplicio, omni cruce dignoslNepe perditi ijli cacodce mones du jtc deljrdt,tum omnibus fucum faciut^tumquicquid in naturabonce frudis eJl,multitudine\elutfometorum perimut: adeocp pauci funt, qui '\^enefcas eoru ma- nus effugiat. Sed de tertio genere "Vt dica- mus,iam nos manet expeBatio.Pejlilentio res aute homines fecudu proxime di^ostel lure ipfam no ferre fcepe animo copleHor meo:qui mihi fcribedi fegete prcebuerut,qui materia ad hoc opus fuppe ditarunt: quod '\>tind pro rei dignitate excedifcatu ftt, &r pi^uris dignis adornatu, quoe te optimule^ iiore allicere falte ac detinere tatifperque ant,du caufce cequitate perfpeBd habueris examujfim.Sed fcitari teyideojn quos ta

p.iij.

Jm tagmuiter ijli ^ccarutyt jtcckumc | , lioje tranari meredtur^Dica aute,^. quid me ad has ineptias inuitu proj^e traxerit, proferd inntediu.Na de curru loqui no jo leo: fedrei tamen indignitate q^ermoueor. Hoc aute loco Empufam illa, hoc Lamiam ni fi inuajero ac c6^rehedero,noylteriusfi' dem mihi'\>elimadmgi.Qjdd ejl enim nd ita ajfe^u^t de quo mihi expioratii Jit, alienu ahinjlituto meo ejfe putem, coram '\?obifcu libere cdqueri^Nimiru "Veteratores quojdd td piculoja in arte, noua cdminijce tes paradoxaVideas, quibus abre^lo Jentii di tramite teneriores abducdt animos tyro* num,b' opinionibus imbudt, hcerefesjiuc JeBas mijeris jlructeSiquo erit ne quic^ peJliletius^Vt Juesnd capiutur,jic illi prce jlce Veritatis Jiudia no ferutijed Velati ca- ligdtes ac lippi luce phorrtt, nec demo jlra' tides aliquo habet numero,nec JcietiJicis,te netur lematis.Qtdcu eruditionis ambitio^ ne florere cupiut,^ authoritate,& gratia

hommu genere enimVnguetis achonc'

ii6

Ao^osyalere, cuniculos cnttles ca^tu raru^erfequutur,b- fufcpiecp omniayer- jant: MoAo dialeSiicas exerdtatoriajcp pra battoneSy moAoyero juajoriastno etiaex oratorum palejlr is, (ed eminerucs juadate bris erutasmodo argutias in cryptoporti^ cu forte Chryjtppi abj{ru^as,proferunt:jic dogmata cofarcinat falfa,ftc nouas inducut opiniones, cu rationumometis agere fe- fcpoffe defperdt,lo^late^ cpucefltis autho ruteJlimonijs,ac d^ortistfua '\fota fujfra gijs,nos oppugndt.hk rixce exbriutur,hk apologi(s,hinc ccuicia,cauilla,probra,inue' iliux,di?ieria,fales,Jimultates,cbieUacri* tnina,^ quid no^Et quas noyogoyos, tra goedias ex mijfione fanguinis in pleuritide cbcitatas '\>idmus^.& nouijfime adhuc no- ua atcp inaudita prodijt failio.quid dica academias, quid fyruporu rationesUn qui- bus illud etid excutitur,nu^ tenues humo- res ad purgatione per inferna incraffadoSy Cf jexceta huiufmodkplane ijsqin demo- Jlratiomhus exercitati jut,ridiculafed hoe

jcri^turietiu ^ems,^acri aclacejjentipm- riat Jcahie, no facile quifpia dixerit fcahi co tineter amat, hac re^olu^tate ca^effut in-- credibile, no yiuos fcalphiil formidat >«- ^ues, novelli aut lacerari ad manate etid \fcp cruore indignatur. Qjue ergo fcahies malaferdcp lei^ra no ef dicedafHce proin de tot tdtce^ frcejli^ice nonel-m^ufattrlo- quuntur? Sed quid y os ambagibus nojlris fuffefos diutius tfwwf Nowc Sophijlice illa, meretricula fuis a^^n^imus coloribushd- ne lamiarufummd \obis ex^imimus?quce diuitias ofletet inanes,quce forma amatori hus excellete ^o^onatfed no alio J^o^oji to,^ yt ^dat, neq^ alio animo ^ yt belle f agnatos deuoret.Qjmobre a^iteiu qutefo optimi adolefcetesT^oculdyobis hac de for me anuapagete,hdc iharathrujoac in lato mias reijcite ac £fcribite.Et meo folius faU te exeplo,qui facile no tuli hagioxjlo illud > famofum harpyiaru foeditate cotaminari, yos ahi^udicce meretricis feruitute afferite. < FINIS.'